"ജീവിതത്തിലും ഉപഭോഗത്തിലും മിതത്വവും പ്രകൃതി സൗഹൃദവും"

മിതത്വം 

മിതത്വം - വിടുതലിലേക്കുള്ള വഴിയിൽ വന്നു ചേരേണ്ട മനോഭാവവും അവസ്ഥയും ആണ്  അത്. വിടുതൽ എന്ന് പറയുമ്പോൾ, ചിലപ്പോൾ മലയാളിക്ക് അത്ര രസം തോന്നണമെന്നില്ല. അതുകൊണ്ട് 'സന്തോഷം' എന്ന ലക്ഷ്യമായിരിക്കും കുറച്ചുകൂടി ഇണങ്ങുന്നത്. സ്ഥായിയായ സുഖം ഉള്ള അവസ്ഥയായിരിക്കാം 'വിടുതൽ അല്ലെങ്കിൽ മുക്തി അല്ലെങ്കിൽ മോചനം' (liberation) എന്നൊക്കെ പറയുന്ന സ്ഥിതി.  ആത്യന്തികമായി മനുഷ്യപ്രയത്നമെല്ലാം സന്തോഷം ലഭിക്കാൻ വേണ്ടിയുള്ളവയാണ് എന്നാണ് ജ്ഞാനികൾ പറയുന്നത്.  ക്ലേശകരമായ കാര്യങ്ങൾ, ത്യാഗപൂർണമായ, വേദന നിറഞ്ഞ പരിശ്രമങ്ങൾ -  എല്ലാം ലക്‌ഷ്യം വയ്ക്കുന്നത് ഈ അവസ്ഥ തന്നെയല്ലേ? 

ഈദൃശമായ  യോഗാവസ്ഥയെക്കുറിച്ചുള്ള ഗീതാകഥനം വളരെ ഗഹനവും ആകർഷകവും അതേ സമയം വളരെ വെല്ലുവിളി നിറഞ്ഞതും ആകാം:

യോഗസ്ഥ: കുരു കർമാണി സംഗം ത്യക്തവാ ധനഞ്ജയ|
സിദ്ധ്യസിദ്ധയോ: സമോ ഭൂത്വാ സമത്വം യോഗ ഉച്യതേ || (2:48)

സുഖ-ദുഃഖേ സമീകൃത്വാ ലാഭാലാഭൗ ജയാജയൗ|
തതോ യുദ്ധായ യുജ്യസ്വ നൈവം പാപമവാപ്സ്യസി|| (2:38)

ലളിതമായി പറഞ്ഞാൽ, സുഖ-ദുഃഖ, വിജയ-പരാജയ, നേട്ടകോട്ട-ങ്ങൾക്ക് അതീതരാകാൻ സാധിക്കുക.  പൂർണമായ സന്തോഷം (യോഹ. 15:11), 'ആരും എടുത്തു കളയാത്ത സന്തോഷം' (യോഹ. 16:22) എന്നൊക്കെ യേശു പറയുന്നതും ഇതൊക്കെ  തന്നെ.  കാരുണ്യ (അനുകമ്പ)ത്തിലൂടെയും,  (വിശ്വ)മൈത്രിയിലൂടെയും എത്തിച്ചേരുന്ന സ്ഥായിയായ സന്തോഷത്തിന് 'മുദിത' എന്നാണ്  തഥാഗതൻ (Sri Buddha as one who has thus gone) പറയുക. 

ഇത്രയും ഒക്കെ പറയുന്നത് ഒരു അതിഭൗതിക തലത്തിൽ നിന്നാണെങ്കിൽ, നമുക്ക് സാധാരണ ഭൂമിയിലെ ജീവിതത്തിൽ സ്ഥായിയായ സുഖം-സന്തോഷം ലഭിക്കുന്ന മാര്ഗങ്ങളിലേക്കും എത്തി നോക്കാം. 

ഭൂമിയിലെ ജീവജാലങ്ങളൊക്കെ തന്നെ സുഖത്തിൻറെ സ്ഥിതി എത്തുന്നത്, പ്രധാനമായും ജീവൻ നിലനിർത്താൻ ആവശ്യമായ ഭക്ഷണം, വെള്ളം, വായു, സുരക്ഷിതമായിരിക്കാൻ ഇണങ്ങുന്ന ഇടം (സ്ഥിതി) എന്നിവ ഉറപ്പാകുമ്പോഴാണ്. വളരെ അപൂർവ്വം ജീവികൾ മാത്രമാണ് ഭാവിയിലേക്ക് കരുതി വയ്ക്കുന്നത്.  അതും മിക്കവാറും ഡീഫോൾട് (default) ആയി ചെയ്തു പോകുന്നതാണ്. ഒരു നിശ്ചിത പരിധിക്കപ്പുറമൊന്നും ഇത് പോകാറില്ല.   

മനുഷ്യ ജീവികൾ ഇവയിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തരാകുന്നത് ഇനിയുള്ള നാളുകൾ എങ്ങനെ കഴിയും, അതിനായി എനിക്കും, എൻറെ ആളുകൾക്കും ഭാവിയിൽ - സമീപ-വിദൂര ഭാവിയിൽ - ഇവയെല്ലാം (മനുഷ്യരെ സംബന്ധിച്ച്, സുരക്ഷിതമായിരിക്കുന്ന സ്ഥിതിയിൽ വസ്ത്രവും പാർപ്പിടവും, ഇവയൊക്കെ നേടിയെടുക്കാനുള്ള  പരിശീലനവും - വിദ്യാഭ്യാസം - ഉൾപ്പെടുന്നു) ഉറപ്പാക്കാനുള്ള തത്രപ്പാടും, ആസൂത്രണവും, ആകുലതയും ആണ്.  അത് ഏത് തോത് വരെ എത്തിയാലും 'പോരാ, പോരാ' എന്നതാണ് പൊതുവിൽ മനുഷ്യ നിലപാട്.  ഈ പരാക്രമത്തിന് മനുഷ്യർ കൊടുത്തിരിക്കുന്ന പേരാണ് 'പുരോഗതി' (progress).  ഈ പേരിൽ ഒറ്റയ്ക്കും കൂട്ടമായും രാഷ്ട്രമായും ഒക്കെ മനുഷ്യർ ഈ ഭൂമിയിലെ ജീവജാലങ്ങളുടെയും, ഇതര വിഭവങ്ങളുടെയും, ആവാസവ്യവസ്ഥകളുടെയും ചൂഷണം, അവയുടെ മേൽ നടത്തുന്ന ആക്രമണങ്ങൾ, 'പുരോഗതി' വർദ്ധിപ്പിക്കുമ്പോൾ, സുഖം, സന്തോഷം എന്നിവ മരീചികയാകുകയും, അവയ്ക്കായി രോഗചികിത്സ - ശാരീരികവും, മാനസികവും, സാമൂഹികവും, ആദ്ധ്യാത്മികവും - വേണ്ടി വരികയും ചെയ്യുന്നു. അതുകൊണ്ടാകണം, ആധുനിക പുരോഗതി കണക്കുകൂട്ടലിൽ,  രോഗചികിത്സാ സൗകര്യങ്ങൾക്ക് വലിയ പ്രാമുഖ്യം കൊടുത്തു വരുന്നത്. 

പക്ഷെ, ഇതിലും ഭയപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു സത്യം, പുരോഗതിയുടെ ഈ ഗതിവേഗത്തിൽ ഈ ഭൂമുഖത്തെ ജീവനും, ഈ ഭൂമിക്കു തന്നെയും നിലനിൽക്കുവാൻ (sustain) സാധിക്കുമോ എന്നത് അലട്ടുന്ന ചോദ്യമായി മാറിയിരിക്കുന്നു. ലോകരാഷ്ട്രങ്ങൾ ഈ യാഥാർത്ഥ്യം മനസ്സിലാക്കി എന്നതിൻറെ തെളിവാണ് 2000 ആണ്ട്  മുതൽ അംഗീകരിച്ചുവരുന്ന 'വികസന' ലക്ഷ്യങ്ങൾ. 2015 ആയപ്പോൾ അവയ്‌ക്ക്‌ 'സുസ്ഥിരത'യുടെ  മാനം ഏറി. 2015ൽ അംഗീകരിക്കപ്പെട്ട വികസന ലക്ഷ്യങ്ങളിൽ, ഭൂമുഖത്തെ ഏതൊരു വ്യക്തിക്കും അറിഞ്ഞോ അറിയാതെയോ ബാധകമാകുന്നതാണ് ലക്‌ഷ്യം 12 - ഉത്തരവാദിത്തപൂര്ണമായ ഉപഭോഗവും, ഉത്പാദനവും. 

മിനിമലിസ്റ്റ്   വിചാരങ്ങൾ ഇവ രണ്ടുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.  മിനിമലിസത്തിൽ നിന്നും മാക്സിമലിസത്തിലേക്ക് മനുഷ്യരെ നയിക്കുന്നത് ഉത്തമ ലക്ഷ്യങ്ങൾ ആയിരിക്കാം - നന്മ, മര്യാദ, കുടുംബ-സ്ഥാപനസുരക്ഷ, വിഭവങ്ങൾ ഉറപ്പാക്കൽ, കാര്യക്ഷമത...രണ്ട് കൗപീനം മാത്രം കൈമുതലായി ജീവിച്ചിരുന്ന നിസ്വൻ   തൻറെ  ലാളിത്യം ഉറപ്പാക്കാനുള്ള പരിശ്രമത്തിലാണ് വലിയൊരു വ്യവസായി ആയി  മാറിയത് - കൗപീനം നശിപ്പിക്കുന്ന എലിയെ പിടിക്കാൻ ഒരു പൂച്ച, പൂച്ചയ്ക്ക് പാൽ കൊടുക്കാൻ ഒരു പശു, പശുവിന് തീറ്റിക്കായി ഒരു വയൽ, വയൽ ഉഴുവാൻ കാള, പശുവിനെയും കാളയെയും അവയെ നോക്കുന്ന തന്നെയും നോക്കുവാൻ ഒരു ഭാര്യ, ... അങ്ങനെ തുടങ്ങിയാണ് അയാൾ വലിയൊരു സംരംഭകനായി മാറിയത്... തെറ്റൊന്നും പറയാനില്ല. 

ഞാൻ അദ്ധ്യാപക വൃത്തിയിൽ നിന്നും വിരമിക്കാറായ ഘട്ടത്തിൽ, ഒരു മാധ്യമ വിദ്യാർത്ഥി എന്നെ സമീപിച്ച് ചോദിച്ചു: ഫാദർ ഒരു മിനിമലിസ്റ്റ് ആണോ?  വാക്കിൽ എനിക്ക് വലിയ അപരിചതത്വം തോന്നിയില്ലെങ്കിലും, അങ്ങനെ ഒരു പ്രയോഗം, ഞാൻ ശ്രദ്ധിച്ചിട്ടില്ലായിരുന്നു.  പക്ഷെ, ആ ചോദ്യത്തിന് ഏതാനും മാസങ്ങൾക്ക് ശേഷം, 11 വർഷങ്ങൾ കഴിഞ്ഞ് തേവരയിൽ നിന്നും  എനിക്ക് മറ്റൊരിടത്തേക്ക് മാറേണ്ടി വന്നപ്പോൾ ആണ്, മറ്റുള്ളവരുടെ ധാരണകളുടെയും, എൻറെ തന്നെ പൊള്ളത്തരത്തിൻറെയും തോത് എനിക്ക് മനസ്സിലായത്. 

കാര്യമായി ഒന്നും, പുസ്തകങ്ങൾ പോലും സമ്പാദിക്കാൻ ശ്രമിച്ചില്ല എങ്കിലും, ബോധപൂർവം വസ്ത്രങ്ങൾ,  ഇതര ഉപയോഗ സാധനങ്ങൾ ഒഴിവാക്കണമെന്ന് തീരുമാനിച്ച് ശ്രമിച്ചിരുന്നെങ്കിലും, കേവലം ഒരു മുറിയിൽ (ഔദ്യോഗിക കാര്യാലയത്തിന് പുറമേ) മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്ന എൻറെ സമ്പാദ്യങ്ങൾ അടുക്കി കൂട്ടുവാൻ എനിക്ക് ഏകദേശം മൂന്ന് ദിവസങ്ങൾ വേണ്ടിവന്നു. 200ൽ പരം പുസ്തകങ്ങൾ സംഭാവന ചെയ്തുവെങ്കിലും, വീണ്ടും, അത്രയോ, അതിലധികമോ - ഇനിയും വായിക്കാം, പഠിക്കാം എന്നൊക്കെ വിചാരിച്ച് കൂട്ടി വച്ചിരിക്കുന്നു. വീണ്ടും പഠിക്കാം എന്ന് കരുതി വച്ചിരുന്ന പഠിച്ച കാലത്തെയും, പഠിപ്പിച്ച കാലത്തെയും കുറിപ്പുകൾ (അവയിൽ പകുതിയും, ഒരു വശം അച്ചടിച്ച കടലാസുകൾ ആയിരുന്നു) തെല്ലൊരു വ്യഥയോടെ ഉപേക്ഷിച്ചു. കേവലം ഉപയോഗ ശൂന്യമല്ലാതായവ ഒഴികെ ഉള്ള വസ്ത്രങ്ങൾ എല്ലാം തന്നെയും, പാദരക്ഷകളും കൂടെ കൂട്ടി. പുറംതള്ളാനുണ്ടായിരുന്നവ എല്ലാം കൂടി ആറ് കുട്ടി ചാക്ക് നിറയെ മാലിന്യങ്ങൾ.  (പാഴ്‌വസ്തുക്കൾ എന്ന് പറയുകയാവും ഉചിതം) അവ ക്രമമായി തരം  തിരിച്ച്, ഒന്നും  തന്നെ കത്തിക്കാൻ ഇട വരാത്ത രീതിയിൽ ക്രമീകരിച്ചു. എല്ലാം കൂടെ വന്നപ്പോൾ 1980 ൽ സന്ന്യാസ പരിശീലനത്തിന് ചേർന്നപ്പോൾ കിട്ടിയ 'ട്രങ്ക് ' പെട്ടിയും, എന്റെ സ്റ്റാമ്പ്-നാണയ ശേഖരമടങ്ങിയ ഒരു പെട്ടിയും,  പിന്നീട് വന്നു ചേർന്ന ഒരു VIP സ്യൂട്ട് കേസും നാല് കടലാസ്സ് പെട്ടികളിലുമായി സമ്പാദ്യങ്ങൾ ഒതുക്കി. ഇത് നേട്ടമായോ, ക്രിസ്തുവിൻറെ ദാരിദ്ര്യം പരസ്യവ്രതമായി എടുത്ത എനിക്ക് കോട്ടമാണോ എന്ന് ഇനിയും സ്വയം ഉറപ്പാക്കേണ്ടിയിരിക്കുന്നു.  ഒരു വശത്ത് ഞാൻ ഉപയോഗിച്ച ഇടം, ഉടനെ വരുന്ന ഒരാൾക്ക് ഉപയോഗിക്കാൻ ഉതകും വിധം എൻറെ പരിമിതിയിൽ വൃത്തിയാക്കി എന്നതും, എൻറെ ഇടം മാറ്റം, കാര്യമായ മാലിന്യ വർദ്ധനവിന് ഇട വരുത്തിയില്ല എന്നതും എന്നെ സന്തോഷിപ്പിക്കുന്നു.  എന്നാൽ, സ്വയം ചുമന്നു കൊണ്ട് പോകാവുന്നതിലും അധികം സാധനങ്ങളുടെ ഉടമയാണ് ഞാൻ എന്ന സത്യം എന്നെ അലട്ടുന്നു. ഇനി ഒരു അവസരം ഉണ്ടാകുകയാണെങ്കിൽ, എനിക്ക് ഈ ലക്‌ഷ്യം നേടാനാകണം എന്നത് ആണ് എന്റെ ആഗ്രഹം. 

എട്ടാം തരത്തിൽ പഠിക്കുന്ന ഒരു കുട്ടിയുടെ വിഷ് ലിസ്റ്റിൽ ഐ-ഫോൺ, കാർ, ആപ്പിൾ കമ്പ്യൂട്ടർ, വീട്ടിൽ ആധുനിക TV, ഓരോ അവസരത്തിനും ഉതകുന്ന (പല ആയിരങ്ങൾ വില വരുന്ന )പാദരക്ഷകൾ എന്നിവ ഉണ്ട്. കമ്പോളവും മാധ്യമങ്ങളും ചുറ്റുപാടുകളും തരക്കാരും എല്ലാം നൽകുന്ന സന്ദേശം 'പോരാ, പോരാ' എന്നത് ആണ്.  'വേണം, വേണം എന്നതാണ് മന്ത്രം. ഇവിടെയാണ് എല്ലാവരും സുഖമായിരിക്കാൻ (സർവേ സന്തു സുഖിനഃ), വേണ്ട എന്നും മതി എന്നും ഉള്ള അസാധ്യ മന്ത്രങ്ങൾ 'മിനിമലിസം' ഓതുന്നത്. 

രസകരമായി തോന്നിയത് മിതത്വവും (പരിസ്ഥിതിയും, ഹരിതവും, ജൈവവും ഒക്കെ പോലെ) കമ്പോളവത്കരിക്കപ്പെടുന്നതാണ്.  സർവ്വശക്തനായ കമ്പോളമാണ് കണക്കും  നിർണ്ണയിക്കുന്നത്. ഞാൻ 'മുദിത'യുടെ വിശദീകരണം തിരക്കിയപ്പോൾ, ആദ്യം വന്നു പെടുന്നത് മുദിത  എന്ന മിനിമലിസ്റ്റ് അവകാശവാദത്തോടെയുള്ള ഒരു വ്യവസായമാണ്. മിതത്വവും ന്യായ-വിപണിയും (fair trade) മുഖമുദ്രയാക്കിയിരിക്കുന്ന മുദിത സാദാ (സ്മാർട്ട് അല്ലാത്ത) ചെറിയ ഫോണിന് 369.99  ഡോളർ (ഏകദേശം 30000 ക) മാത്രമേ വില വരുന്നുള്ളൂ!  അതിന്റെ മിനിമലിസം - നിരവധിയായ സാമൂഹ്യ വ്യാപാരങ്ങളിൽ  നിന്ന് വിടുതൽ പ്രാപിച്ച് കേവലം മിനിമം ആശയവിനിമയത്തിലേക്ക് ചുരുങ്ങുക എന്നതാണ്.  അതിൻറെ ഒരു റിവ്യൂ പറയുന്നത് ദീർഘകാലത്തിനു ശേഷം സ്ക്രീൻ-ബാദ്ധ്യതകളിൽനിന്ന് വിടുതൽ അനുഭവിച്ചു എന്നാണ്.  വില കൂടുതൽ എന്ന് തോന്നുന്നെങ്കിൽ, ഫെയർ ട്രേഡ് പരിശ്രമങ്ങൾ (പരിസ്ഥിതി - മാനുഷിക ശ്രമം സംബന്ധിച്ച നീതി ഉറപ്പാക്കുക) കാരണമാകുന്നുവെന്ന്, വിശദീകരിക്കുന്നു.  'എന്ത് വില കൊടുത്തും  ലാളിത്യം' (Simplicity  at any cost) എന്ന് പറയുന്ന സ്ഥിതിയിലേക്കും വരാം. പരിസ്ഥിതി - എന്നിവയ്ക്ക് ചെലവ്  (cost) ഇല്ലെന്നല്ല! പക്ഷെ ഒരു അന്താരാഷ്ട്രവിപണിയുള്ള വ്യവസായം മിതത്വത്തിൻറെ ആശയത്തിൽ പടുത്തിരിക്കുന്നു എന്നത് അതിന് വിപണിയടക്കമുള്ള തലങ്ങളിൽ (niche വിപണി ആകാം) അംഗീകാരം ലഭിച്ച് വരുന്നു എന്നതിൻറെ സൂചനയാകാം. 

മിനിമലിസം എന്ന ഈ പദപ്രയോഗം പുതുതായിരിക്കാം - ഏകദേശം അര  ശതാബ്ദം? കലയുടെ മേഖലയിൽ തുടങ്ങി, ജീവിതത്തിൻറെ എല്ലാ മേഖലകളെയും സ്പർശിക്കുന്ന ഒരു ആദർശ ശൈലിയായി 'മിതത്വം' അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടു വരുന്നു. പുരോഗതിയുടെയും വികസനത്തിൻറെയും അടിസ്ഥാനതത്വമായി അത് ഇനിയും മാറേണ്ടിയിരിക്കുന്നു. ഇന്നത്തെ വിദ്യാഭ്യാസം ഇപ്രകാരമുള്ള ചിന്തകൾക്ക് എവിടെയെങ്കിലും ഇടം നൽകുന്നുണ്ടോ എന്ന് സംശയം ആണ്. 

ഒരു ക്രൈസ്തവ വിശ്വാസിയായ എൻറെ മുൻപിൽ വരുന്ന ആദ്യത്തെ മൗലിക മിനിമലിസ്റ്റ് യേശു ക്രിസ്തു തന്നെയാണ്.  തൻറെ സ്ഥിതിയും നിലപാടുകളും വെളിവാക്കുന്ന വിപ്ലവകരമായ വാക്കുകൾ ഓർക്കുന്നു - 'കുറുനരികൾക്ക് മാളങ്ങൾ, പറവകൾക്ക് കൂടുകൾ, മനുഷ്യപുത്രന് തല ചായ്ക്കാൻ ഇടമില്ല.' (Mtt 8:20)  'വയലിലെ പുല്ലിനെ അലങ്കരിക്കുന്ന,  പറവകളെ തീറ്റിപോറ്റുന്ന ദൈവം, എത്ര അധികമായി നിങ്ങളെ പരിപാലിക്കയില്ല! അതിനാൽ നാളയെക്കുറിച്ച് ഉത്കണഠ വെടിഞ്ഞ് ഇന്നിൽ ജീവിക്കുവിൻ' (Mtt 6:25-33). ഒന്നും ഇല്ലാതെ എല്ലാവര്ക്കും പ്രാപ്യനായി, എല്ലാത്തിലും ഇടപെട്ട് ജീവിച്ച അവിടന്ന് തൻറെ വഴി നടക്കാൻ ആഗ്രഹിച്ചവരോടും ആവശ്യപ്പെട്ടത് എല്ലാം ഉപേക്ഷിച്ച് കൂടെ വരാൻ ആണ്.  അസാധാരണമാം വിധം ഈ ശൈലി ജീവിക്കാമെന്ന് സ്വയം ഉറപ്പാക്കിയ, ക്രൈസ്തവരിലെ ന്യൂനപക്ഷം വരുന്ന എന്നെ പോലുള്ളവർ പോലും ഇന്നും തങ്ങളുടെ സ്വന്തം സമ്പാദ്യങ്ങളിൽ നിന്നും (പണമോ, ഭൂസ്വത്തോ ആകണമെന്നില്ല) വിടുതൽ പ്രാപിച്ചു കാണുന്നില്ല. 

അപ്രകാരം വിടുതൽ നേടിയ കുറേ പേരെ ഈ ഭൂമിയുടെ വിവിധ ഇടങ്ങളിൽ മനുഷ്യ സ്മരണകൾ എത്തി നിൽക്കുന്ന സമയം മുതൽ കാണാം - കൺഫ്യൂഷ്യസ് ആയും, സോക്രറ്റസ് ആയും, മോസസ് ആയും, ഏലിയാ ആയും ഒക്കെ അവർ കാണപ്പെടുന്നു. 'അപ്രകാരം കടന്നു പോയ' (തഥാഗതൻ) ശ്രീ ബുദ്ധനെ പോലുള്ളവർക്ക് ശരീരം മറയ്ക്കുന്ന വസ്ത്രം പോലും ആവശ്യമില്ലാത്ത വിടുതലിൻറെ അവസ്ഥ പ്രാപിക്കാനായി. പിൽക്കാലത്ത്, ഭൂമിയുടെയും ജീവജാലങ്ങളുടെയും സഹോദരനായി ജീവിച്ച സമാധാന പ്രവാചകൻ അസ്സീസിയിലെ ഫ്രാൻസിസും, സ്നേഹത്തിന്റെയും അറിവിൻറെയും  പാട്ടുകൾ പാടിയ കബീറും, കേവലം 28.12 ഡോളറിന് നിർമ്മിച്ച വാൾഡൻ തടാകക്കരയിലെ ചെറു വീട്ടിൽ താമസിച്ച് കൊണ്ട് എഴുതിയും, വായിച്ചും, കുളത്തിൽ കുളിച്ചും, പാചകം സ്വയം ചെയ്തും, നടുതല നട്ടും, വിരുന്നുകാരെ  സൽക്കരിച്ചും, മൃഗങ്ങളോട് സല്ലപിച്ചും, മരങ്ങളുടെ ഗാംഭീര്യം ആസ്വദിച്ചും ലോകത്തെ വെല്ലു വിളിച്ച തറോയും, ഗ്രാമസമ്പദ്  വ്യവസ്ഥിതിയുടെ സുസ്ഥിരത ആദർശമാക്കിയ നമ്മുടെ രാഷ്ട്രപിതാവ് മോഹൻദാസും, വിശ്വസഹോദര്യവിപ്ലവം ഉദ്‌ഘോഷിച്ച വിവേകാനന്ദനും, അദ്ദേഹത്തെ നയിച്ച പരമഹംസനും, ഒരു സമുദായത്തിന് മൊത്തം വിടുതലിൻറെ  വഴി കാട്ടിയ നാരായണ  ഗുരുവും, ചെറുതേറെ ചേതോഹരം (Small is Beautiful) എന്ന് സ്ഥാപിച്ച ഷൂമാക്കറും അനുഗാമികൾ കുറവുള്ള ദീപ സ്തംഭങ്ങൾ ആയി നില നിൽക്കുന്നു.  

ഈ സ്വാതന്ത്ര്യം ഒരു ബോധോദയമായി മാറുമ്പോഴേ, അത്തരം ജീവിത ശൈലിയിലേക്ക് വ്യക്തികൾക്ക് പ്രവേശിക്കാൻ സാധിക്കൂ. 

മിതത്വത്തിൻറെ  മാനങ്ങൾ 

അനുദിന ജീവിതത്തിലെ വിവിധ തലങ്ങളിൽ ഇവ പുലർത്താനുള്ള സാധ്യതകളെങ്കിലും ഔപചാരികവും അനൗപചാരികവുമായ വിദ്യാഭ്യാസത്തിലൂടെ നല്കപ്പെടണം. 

ഇതിൽ, ഇന്നത്തെ കാലത്തിന്റെ ആവശ്യം മാലിന്യം, പ്രത്യേകിച്ച്, ഖര മാലിന്യം സംബന്ധിച്ച ശീലങ്ങളാണ്.

ഇന്ത്യ ഒട്ടാകെ ഒരു ഇരു ചക്ര വാഹനത്തിൽ സഞ്ചരിച്ചപ്പോൾ കണ്ടെത്തിയ ഒരു കാര്യം ആധുനിക ഭാരതം അഭിമുഖീകരിക്കുന്ന പരിഹാരം നിശ്‌ചയമായും സാദ്ധ്യമായുള്ള ഏറ്റവും വലിയ പ്രശ്നം ഖരമാലിന്യ സംസ്കരണമാണ്. എന്നതാണ്. ഇതിന് ഒരു വശത്ത് പ്രാദേശിക സർക്കാരുകളും മറു വശത്ത് വിദ്യാഭ്യാസ സമ്പ്രദായവും സ്ഥാപനങ്ങളും ഉൾപെടണം.  

(i) സ്കൂൾ  വിദ്യാഭ്യാസം ലക്‌ഷ്യം വയ്ക്കുന്ന ഫലപ്രാപ്‌തികളിൽ ഇത് നിശ്‌ചയമായും ഉൾപെടുത്തണം. വിദ്യാലയ പരിസരം മാലിന്യ രഹിതമായി സൂക്ഷിക്കുക എന്നത് അഭ്യസിപ്പിക്കേണ്ട ഒരു വിദ്യായിരിക്കണം 

(ii) ഇത് അധ്യാപക പരിശീലനത്തിന്റെയും, ചുമതലയുടെയും ഭാഗമാക്കണം. പ്രാദേശിക സർക്കാർ ഇടപെടലിന്റെ ഒരു സഫലമാതൃക ഇൻഡോർ നഗരം ആണ്. ഒരു പ്രാദേശിക സർക്കാരിന് എന്ത് ചെയ്യാൻ സാധിക്കും എന്നതിന്റെ ഉദാഹരണമാണ് ഇന്നത്തെ ഇൻഡോർ നഗരം.  പാഴ്‌വസ്തുക്കൾ ക്രമീകരിക്കുന്ന രീതി ഇതിൽ പ്രധാനപ്പെട്ടതാണ്. 

(iii) മാലിന്യ രഹിതമായ (zero  waste) ജീവിതം ഏതൊരു മതാവലംബിക്കും, മതമില്ലാതെയും നീതിപൂർവകമായും സന്തോഷപ്രദമായും ജീവിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഏതൊരാൾക്കും  സ്വീകാര്യമാകാവുന്ന ഒരു വെല്ലുവിളിയാണ്.  

(iv) മാലിന്യം ഉളവാക്കുന്ന ഉപഭോഗം, വസ്തുക്കൾ എന്നിവ ബോധപൂർവം കുറക്കുന്ന നടപടികൾ ആകാം. 

(v) ഈ മേഖലയിൽ ലോകം നേരിടുന്ന വലിയ വിപത്തായി പ്ലാസ്റ്റിക് മാലിന്യം മാറിയിരിക്കുന്നു - ജലാശയങ്ങൾ, മലിനജല ചാലുകൾ, മണ്ണ് ഇവയിലെല്ലാം പ്ലാസ്റ്റിക് നിറയുന്നു, അവയിലെ ജീവജാലങ്ങളെ അപകടത്തിലാക്കുന്നു, പ്രകൃതി പ്രക്രിയകൾ  തടയുന്നു, അവയുടെ കാലാന്തരത്തിൽ സംഭവിക്കുന്ന ജീർണിക്കൽ സൂക്ഷ്മ(micro)ഘടകങ്ങളായി പരിണമിച്ച് ഭക്ഷ്യ ശൃംഖലയിലും എത്തിച്ചേരുമെന്നും ജനിതക മാറ്റങ്ങൾക്കും അർബുദങ്ങൾക്കും കാരണമാകാമെന്നും കണ്ടെത്തിയിരിക്കുന്നു.  ഇതിൽ ഏറ്റവും കൂടുതലായി വരുന്ന തൂക്കു സഞ്ചികൾ, വിവിധോപയോഗസാധനങ്ങളുടെ ആവരണങ്ങൾ, കുപ്പിവെള്ളം എന്നിവ ചുരുക്കുന്ന ശീലങ്ങൾ സ്വന്തമാക്കുക ഒരു പ്രായോഗിക പടി ആകാം. 

ഇരുപത് വര്ഷത്തിലേറെയായ വിദേശ യാത്രകളിലും താമസത്തിലും പ്ലാസ്റ്റിക് കുപ്പി വെള്ളം ഉപയോഗിക്കാൻ ആദ്യമായി ഞാൻ വശംവദനായിത്തിത്തീർന്നത് കോവിഡിന് ശേഷം ദോഹയിൽ താമസം തുടങ്ങിയപ്പോൾ ആണ്. താമസിക്കുന്ന ഇടത്തെ കുടിവെള്ളസ്രോതസ്സ് കുപ്പിവെള്ളം മാത്രം.  പൊതു ഇടങ്ങളിൽ (സ്‌കൂൾ അടക്കം) പൊതു ഡിസ്പെന്സറുകൾ കോവിഡ് ഉപരോധത്തിന്റെ ഭാഗമായി നിരോധിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഒരു ദിവസം 5 മുതൽ 6 കുപ്പികൾ വേണം. 1 ലിറ്റർ കുപ്പികളും താരമാക്കുന്നില്ല.  ഒരു ആഴ്ച 42, ഒരു മാസം ഏകദേശം 180 കുപ്പികൾ. ഞാൻ ഒരു ഡിസ്‌പെൻസർ ആവശ്യപ്പെട്ടു.  ഒരു ഭരണി ഏകദേശം 20 ലിറ്റർ - ഒരു മാസം പുനരുപയോഗിക്കാവുന്ന  4 എണ്ണം. മൊത്ത വില പ്രകാരം, കുപ്പിയിലാണെങ്കിൽ,  10 റിയാൽ വരാവുന്നിടത്ത് 7 റിയാൽ മതിയാകുന്നു - ഏറ്റവും ചുരുങ്ങിയത്, ഒരു മാസം 12 റിയാൽ എങ്കിലും കുറവ് (വലിയ കാര്യമല്ല). പക്ഷെ, പരിസ്ഥിതി ചെലവ് വളരെ കുറയുന്നു - കുപ്പി മാലിന്യം, അവയുടെ പ്ലാസ്റ്റിക് ലേബലുകൾ, അവ ദിവസവും കൊണ്ട് തരുകയും ശേഖരിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ട ശ്രമം ഇവയൊക്കെ ചുരുങ്ങുന്നു. (ഇത് penny wise pound foolish ഗണത്തിൽ പെടുമോ എന്ന് എനിക്കറിയില്ല). 

ഈ പ്രധാന മേഖലയിലെ മിതത്വം ഇപ്രകാരം ചുരുക്കാം:

1. Zero waste communities, zero waste homes, zero waste individuals - എന്നിവ ഒരു ആദർശമാക്കുന്നു. I am a zero waste person എന്നത് അഭിമാനിക്കാവുന്ന, സന്തോഷിക്കാവുന്ന ഒരു കാര്യം, ഈ ഭൂമിക്ക് ചെയ്യുന്ന നന്മയായി കണക്കാക്കുക. 

2. Alternatives that do not creat waste - എൻറെ ഉപയോഗത്തിൽ നിന്നും  മാലിന്യം - ഖര, ജല, വായു - ഉണ്ടാകാതിരിക്കാനുള്ള ബോധപൂർവമായ ശ്രമം, ഞാൻ മുന്നിട്ടൊരുക്കുന്ന പരിപാടികളും മാലിന്യരഹിതമാക്കാൻ ഉള്ള തീരുമാനം. അതിനുതകുന്ന ബദലുകൾ അന്വേഷിക്കുന്നു. (ഉദാ: ഒറ്റതവണ ഉപയോഗത്തിനുള്ള കപ്പുകൾക്ക് പകരം കുപ്പി/സ്റ്റീൽ എന്നിവ കൊണ്ടുള്ള കപ്പുകൾ - കഴുകാൻ വെള്ളത്തിന് ക്ഷാമവും, മെനക്കെടാനുള്ള മടിയും ഇല്ലെന്നുണ്ടെങ്കിൽ).  ഇക്കാര്യത്തിൽ പ്ലാസ്റ്റിക് ഒഴിവാക്കാനുള്ള പ്രത്യേക ശ്രദ്ധ. ബദലുകളുടെ  ഉത്തമ പ്രയോഗങ്ങൾ കെട്ടിടം, വസ്ത്രം, പാക്കേജിംഗ്‌, അലങ്കാരം, യാത്ര, വാഹനം, കൃഷി, ഉദ്യാനം .... എന്നിങ്ങനെ ഏതു മേഖലയിലും കണ്ടെത്താൻ.

3. മാലിന്യം ഒഴിവാക്കാനാവില്ലെങ്കിൽ കുറക്കുവാൻ ബോധപൂർവമായ ശ്രമം.  വ്യക്തി-സമൂഹ/സ്ഥാപന ജീവിതത്തിൽ അത്തരം സാഹചര്യങ്ങളുടെ ഒരു പട്ടിക തയ്യാറാക്കുന്നത് ഉത്തമം.

4. മാലിന്യം ഒഴിവാക്കാനാവാത്തിടത്ത്, അവ ജൈവ-അജൈവ-ഇലക്ട്രോണിക്-അപകടകാരി എന്നിങ്ങനെ തരം തിരിക്കാനുള്ള സംവിധാനം. 

5. പുനരുപയോഗം, കേടുപോക്കി ഉപയോഗം, പുനഃചംക്രമണം (Reuse, Repair, Recycle - Upcycle) - എന്നിവ ശീലിക്കുകയും ആദരിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന സംസ്കാരം . 

6. ഞാൻ ഉപയോഗിക്കുന്നിടം എൻറെ ഉത്തരവാദിത്തം (മൗലിക ധർമ്മങ്ങൾ - 51 A,g). എനിക്ക് ലഭിച്ചതിലും മെച്ചമാക്കി പോകുവാൻ ഉള്ള ശീലം. Littering - പാഴ്വസ്തുക്കൾ ക്രമീകരിക്കാതെ എവിടെയും ഉപേക്ഷിക്കുന്ന ശീലം - ഇല്ലാത്ത ഇടങ്ങൾ .

 

എൻറെ  മിതത്വ പരീക്ഷണങ്ങൾ - അനുഭവങ്ങൾ 

21000 കിമി ഭാരതമൊട്ടുക്ക് നാല് മാസമെടുത്ത് യാത്ര ചെയ്തിട്ടും പ്ലാസ്റ്റിക് കുപ്പി വെള്ളവും തൂക്കു സഞ്ചികളും ഒന്ന് പോലുമില്ലാതെ പോകുവാൻ വലിയ ക്ലേശമില്ലാതെ തന്നെ സാധിച്ചു. 

SH കോളേജിന് ഒരു പരിസ്ഥിതി നയം ഉണ്ടാക്കിയപ്പോൾ പരിശീലനവും സീറോ വെയിസ്റ്റും  ലക്ഷ്യമാക്കി  കാമ്പസ് പരിപാടികളിൽ ഒറ്റ-തവണ-ഉപയോഗത്തിൻറെ  പ്ലാസ്റ്റിക് പേപ്പർ സാമഗ്രികൾ നിരോധിച്ചു.  അത് നടപ്പിലാക്കാൻ വലിയ ബുദ്ധിമുട്ടുണ്ടായില്ല. പക്ഷെ, പ്രബുദ്ധരായ അദ്ധ്യാപകർ അധികവും അതിനോട് വലിയ പ്രതിപത്തി കാട്ടുകയോ, അത് നടപ്പിലാക്കാൻ അവരുടെ ഭാഗത്ത് നിന്ന് പരിശ്രമിക്കയോ ചെയ്തില്ല. അവരുടെ ഭവനങ്ങളിലും സ്വന്തം പരിപാടികളിലും അത്തരം ശ്രദ്ധ അവർ പുലർത്തിയതായി തോന്നിയില്ല.

ഞാൻ ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന മുറി അടിച്ച് വൃത്തിയാക്കാനും, മുറിയിലെ വളരെ പരിമിതമായ  മാലിന്യങ്ങൾ മണ്ണ് (പൊടി) - ജൈവവസ്തുക്കൾ, പേപ്പർ, പ്ലാസ്റ്റിക്, ഇ-മാലിന്യം എന്നിവ ലളിതമായും, കൃത്യമായും തരം  തിരിക്കാനും എനിക്ക് ബുദ്ധിമുട്ടു തോന്നിയില്ല.  

കഴിഞ്ഞ 11 വർഷം കൊച്ചിയിലെ തേവര - പെരുമാനൂർ - മരട് - വൈറ്റില - കടവന്ത്ര - എറണാകുളം എന്നിങ്ങനെ 5-6 കി.മി.വരുന്ന ഇടങ്ങൾ പോകാൻ എനിക്ക് ഒരു സൈക്കിൾ സൗകര്യ പ്രദമായി തോന്നിയിരുന്നു. ഒരു രസത്തിന് ഒരു കണക്ക് വച്ചപ്പോൾ, ഒരു വര്ഷം 400 മുതൽ മുകളിലേക്ക് ദൂരം ഇപ്രകാരം താണ്ടിയിരുന്നു എന്ന് ഞാൻ കണ്ടു.  പലപ്പോഴും ഒരു കാർ ഉപയോഗിച്ചാൽ എത്തുന്നതിലും വേഗത്തിലും, പാർക്കിംഗ്, ഇന്ധനം എന്നിവയുടെ പ്രദൂഷണം - പ്രാരാബ്ധങ്ങൾ  ഇല്ലാതെയും കാര്യങ്ങൾ നടത്താനായി. 

കോളേജിൽ രണ്ടോ മൂന്നോ സംഘങ്ങളായി അദ്ധ്യാപകർ വാഹനം പങ്കു ചേർന്ന് ഉപയോഗിച്ച് മാതൃക നൽകി. പക്ഷെ ആഴ്ചയിലൊരിക്കൽ പൊതു വാഹന ദിനമായി കണക്കാക്കാനുള്ള ആശയം ആരും ഉൾക്കൊണ്ടില്ല.  ദൂര യാത്ര, വിമാന യാത്ര (to and from the airport) എന്നിവക്ക് പൊതു വാഹനങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കുക, എനിക്ക് ഒരു ഹരമായി തോന്നി. 

സ്‌കൂൾ വിദ്യാർത്ഥിയായിരുന്ന കാലത്ത് ഉടുപ്പിൽ കീറൽ ഉണ്ടായാൽ, വീട്ടിൽ വളരെ ഭംഗിയായി, ഒട്ടും അറിയാത്ത വിധം തന്നെ തുന്നി തന്നിട്ടുള്ളത് ഓർക്കുന്നു. പക്ഷെ, അത് ഇട്ട് നടക്കുക ഒരു അഭിമാന പ്രശ്‌നം ആയിരുന്നു.  മുതിർന്നപ്പോൾ, ഒരു വസ്തു ഉപയോഗശൂന്യമാകും വരെ ഉപയോഗിക്കുന്നത് ഒരു സംതൃപ്തി നൽകുന്ന കാര്യമായി - അത് എനിക്ക് ഒരു ഫാഷൻ സ്റ്റേറ്റ്മെൻറ് ആയി മാറിയില്ല എന്നിരിക്കിലും. 

അദ്ധ്യാപകനും പ്രധാന അദ്ധ്യാപകനുമായി കഴിഞ്ഞ 24  വർഷവും ഒരു  പേപ്പർ പോലും പാഠ്യ പ്രസംഗ കുറിപ്പുകൾക്കായി ഉപയോഗിക്കേണ്ടി വന്നിട്ടില്ല.- ഒരു വശം ഉപയോഗിക്കപ്പെട്ട കടലാസ്സ് ധാരാളമായി ലഭിച്ചിരുന്നു. കോളേജ് കാര്യാലയവും ഈ നയത്തോട് സഹകരിച്ചിരുന്നു. ഒരു പ്ലാസ്റ്റിക് റീഫിൽ പേന പോലും മേടിച്ച് ഉപയോഗിച്ചില്ല - കഴിവതും മഷി പേന ഉപയോഗിച്ചു, കാമ്പസിൽ കളഞ്ഞു കിട്ടുന്നതും പങ്കെടുക്കുന്ന സമ്മേളനങ്ങളിൽ ലഭിക്കുന്നതുമായ പേന-പെൻസിൽ ഉപയോഗിച്ച് തീർക്കാൻ തന്നെ പാടായിരുന്നു.  എല്ലാ സമ്മേളനങ്ങൾക്കും ശില്പശാലകളിലും എല്ലാവര്ക്കും നിര്ബന്ധ പൂർവം കൊടുത്തു വരുന്ന ഫോൾഡർ, സഞ്ചി, കുറിപ്പ് പുസ്തകം, പേന എന്നിവ ആവശ്യമില്ലാത്ത ആഡംബരം ആയേ എനിക്ക് തോന്നിയിരുന്നുള്ളൂ.  ആവശ്യമുള്ളവർക്ക് ലഭ്യമാക്കേണ്ട സൗകര്യങ്ങൾ ആയി മാത്രം അവ ഒരുക്കണം. 

കോളേജിലെ ജീസസ് യൂത്ത് എന്ന സഖ്യം കാമ്പസിൽ കളഞ്ഞു കിട്ടുന്ന പ്ലാസ്റ്റിക് പേനകൾ ശേഖരിച്ച് പുതിയ റ്റ്യൂബ്‌ നിറച്ച് 'honesty shop' എന്ന പേരിൽ  ഒരു സ്റ്റാൾ  നടത്തിയിരുന്നത്, ശ്രദ്ധേയമായ ഒരു വിദ്യാർത്ഥി ഇടപെടൽ ആയിരുന്നു. 

നമ്മുടെ ഉപയോഗ വസ്തുക്കളിൽ പ്രധാനമായ വസ്ത്രങ്ങൾ പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദമാകണമെന്ന് ഞാൻ ആഗ്രഹിച്ചു.  വലിയ ബുദ്ധിമുട്ടില്ലാതെ വ്യക്തി ജീവിതത്തിൽ അത് നടപ്പിൽ വരുത്തി. അപൂർവമായി സ്നേഹപൂർവ്വം നൽകിയ, നിരസിച്ചാൽ വിഷമം ഉണ്ടാക്കുന്ന സമ്മാനങ്ങൾ മാത്രം ഇതിന് അപവാദമായുള്ളൂ. എന്നാൽ ഇതേ ആശയം ഖാദി പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിൻറെ ഭാഗമായി സർക്കാർ മുന്നോട്ട് വച്ചത് നടപ്പിലാക്കാൻ സർക്കാർ ശമ്പളം നേടുന്ന അദ്ധ്യാപകർ ആരും തന്നെ താല്പര്യം കാട്ടിയില്ല. കോളേജ് നേരിട്ട് വേതനം നല്കുന്നവരിൽ കുറച്ച് പേരെങ്കിലും, ഉത്സാഹപൂർവ്വം അത് നടപ്പിൽ വരുത്താൻ ശ്രമിച്ചു.  കോളേജ് യൂണിഫോം നടപ്പിൽ വരുത്തുമ്പോൾ ഒരു ജോടി ഖാദിയാകണം എന്നുള്ള എൻറെ ആശയം നടപ്പിലാക്കാൻ ആർക്കും ഉത്സാഹം ഉണ്ടായില്ല. 

എനിക്ക് തോന്നിയിരുന്ന ഒരു വലിയ സ്വാതന്ത്ര്യം, എൻറെ വസ്ത്രങ്ങൾ പരമാവധി സോപ്പും വെള്ളവും ചുരുക്കി സ്വയം അലക്കുക എന്നതായിരുന്നു. എത്ര തിരക്കിലും ഇത് ബുദ്ധിമുട്ടുള്ള ഒരു കാര്യമായി എനിക്ക് തോന്നിയില്ല. ഇന്നും യന്ത്ര സഹായങ്ങൾ ഇല്ലാതെ അത് തുടരാൻ ആവുന്നു എന്നത് എനിക്ക് സന്തോഷം നൽകുന്ന ഒരു കാര്യം തന്നെ.  വസ്ത്രങ്ങൾ ഉണങ്ങിയ ശേഷം മടക്കി വച്ചാൽ മതി എന്നതായിരുന്നു പൊതുവിൽ എന്റെ നയം. തേപ്പ് അപൂർവം വസ്ത്രങ്ങൾക്ക് മാത്രം നൽകിയ ഒരു പരിഗണന ആയിരുന്നു. വിദ്യുച്ഛക്തി, അലക്ക്  യന്ത്രം എന്നിവ ആശ്രയിക്കാതെയും, വെള്ളം, രാസവസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ ഉപയോഗം  കുറച്ചും ജീവിക്കാനുള്ള ഒരു മാർഗ്ഗമാണ് ഇത് എന്ന്  എനിക്ക് തോന്നി. ഇതിന് ഇപ്പോഴും മാറ്റം വന്നിട്ടില്ല.

കേരളത്തിലെ സാഹചര്യത്തിൽ ഒരു വ്യക്തി ഒരു കാർ സ്വന്ത ആവശ്യത്തിനായി ഉപയോഗിക്കുന്നത് അമിതമായ ഉപഭോഗമായി എനിക്ക് തോന്നി. ഞാൻ തനിയെ പങ്കെടുക്കേണ്ടിയിരുന്ന ഒരു പരിപാടിക്കും എനിക്കായി ഒരു നാൽചക്രവാഹനം ഓടാൻ ഇടവരുത്തിയില്ല എന്നത് എനിക്കാ ചാരിതാർഥ്യം നൽകി. ആ രീതി കൊണ്ട് കാര്യക്ഷമതയ്‌ക്കോ അംഗീകാരത്തിനോ കുറവൊന്നും ഉണ്ടായില്ല എന്ന് തോന്നുന്നു. ഇത് ഒരു പൊതു തത്വം ആണെന്ന് ഞാൻ പറയുന്നില്ല. എനിക്ക് അത് മതിയാകുമായിരുന്നു എന്ന്  മാത്രം. 

ചില മാതൃകകൾ - വിഭവ സ്രോതസ്സുകൾ 

സ്വന്തം ഭവനങ്ങളുടെയും സ്ഥാപനങ്ങളുടെയും നിർമാണത്തിൽ മിതത്വവും സുസ്ഥിരതയും സന്നിവേശിപ്പിക്കുക തികച്ചു, കരണീയമായ കാര്യം ആണ്. വെളിച്ചം, ഊർജ്ജം, വെള്ളം, മാലിന്യം, നിർമ്മാണ വസ്തുക്കൾ, ഹരിത ഇടം എന്നിവ ഉൾക്കൊണ്ടാൽ, പല കാര്യങ്ങളും ചുരുക്കാനും, അപവ്യയം ഇല്ലാതാക്കാനും സാധിക്കും. കൊച്ചിയിൽ 'സരോവരം' ഹോട്ടലും, ജോർജ് പിട്ടാപ്പിള്ളി (CMI) അച്ചൻ നേതൃത്വം നൽകുന്ന മിത്രധാം ഗവേഷണകേന്ദ്രവും ഈ സാധ്യതകൾ വിളിച്ചോതുന്ന രണ്ട് ഇടങ്ങൾ ആണ്.  രണ്ടിലും ആർക്കിടെക്ട് ജയഗോപാലിന്റെ (Inspiration) പ്രകടമായ സ്വാധീനം ഉണ്ട്. മിത്രധാം ഒരു മിനിമലിസ്റ്റ് ജീവിത പരിശീലനത്തിന്റെ ഇടവും കൂടെയാണ്. 

വലിയ സ്വാധീനവും ഭൂസ്വത്തും ഉള്ള ഒരു കുടുംബത്തിലെ അംഗമായ എൻറെ സുഹൃത്ത് തോമസ് എറണാകുളം ജില്ലയിലെ ഒരു ഇരുപത്തിയൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിലെ തറോയാണ്. 'പോരാ പോരാ' എന്ന പുരോഗതിയുടെ ആർത്തിനാദം മുഴങ്ങുന്ന ഒരിടത്ത് ജയഗോപാലിൻറെയും 'ഇൻസ്പിരേഷനിൽ' പതിനഞ്ച് ഏക്കറിൽ ഒരു വനം തീർത്ത്, സ്വന്തം പറമ്പിലെ തടിയും കല്ലും ഉപയോഗിച്ച് പണിത ഒറ്റമുറിയിൽ താമസിച്ച് ഒരു ഏകവിളയുടെ ലാഭത്തിൽ ജീവിക്കേണ്ട എന്ന മൗലികമായ തീരുമാനം എടുത്ത തോമസ് സാങ്കേതികത്വങ്ങൾ ഇല്ലാതെ മിനിമലിസ്റ്റ് ആണ്. ദീർഘകാലം സ്മാർട്ട് ഫോൺ ഇല്ലായിരുന്നെങ്കിലും, സുഹൃത്തുക്കളുടെ നിര്ബന്ധത്തിന് വഴങ്ങി ഏതാനും വര്ഷങ്ങളായി ഒന്ന് ഉപയോഗിക്കുന്നു.  പക്ഷെ രാത്രി ഉറങ്ങാനുള്ളതാണ് എന്ന പ്രകൃതി നിയമം പാലിച്ച് വൈദ്യുതീകരിക്കാത്ത ഭവനത്തിൽ ഇരുപത് വർഷത്തിലേറെയായി തുടരുന്നു.  അപൂർവ പക്ഷികൾ വിരുന്നുകാരായെത്തുന്ന ഇടമാണ് നെല്ലിമറ്റത്തെ തോമസിന്റെ കറുവാക്കാട് (Cinnamon Grove). 

തൃക്കാക്കര സഹകരണ ആശുപത്രിയുടെ പ്രണേതാവായ ശ്രീ അബ്ബാസുമൊത്ത് മനസ്സിനിണങ്ങിയ കുറച്ച് കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യാൻ ലഭിച്ച വേദിയാണ് ഓർഗാനിക് കേരള ചാരിറ്റബിൾ ട്രസ്റ്റ്.  ആശുപത്രി ചികിത്സ അല്ല ആരോഗ്യം എന്നും,  ആരോഗ്യത്തിന് അടിസ്ഥാനം ആരോഗ്യപ്രദമായ   ഭക്ഷണമാണെന്നും അതിന് ആവശ്യം ആരോഗ്യ പ്രദവും സുസ്ഥിരവും ആയ കൃഷി ആണെന്നും ഉള്ള തിരിച്ചറിവാണ് ശ്രീ അബ്ബാസിൻറെ  മുൻകൈയ്യിൽ ഈ പ്രസ്ഥാനത്തിന് തുടക്കം നൽകിയതും.  വലിയ പരിമിതികളിൽ നിന്നുകൊണ്ടും യാതൊരു സർക്കാർ സഹായവും ഇല്ലാതെയും ജൈവകൃഷി വ്യാപനം, ജൈവകര്ഷകരെ പരസ്പരം ബന്ധപ്പെടുത്തുക, ജൈവ വിപണിയുടെ സാദ്ധ്യതകൾ വ്യക്തമാക്കുക , സുസ്ഥിരഉത്പാദനത്തിനും ഉത്തരവാദിത്തപൂർണ്ണമായ  ഉപഭോഗത്തിനും അടിസ്ഥാനമായി ജൈവകൃഷി നയം നടപ്പിലാക്കുക എന്നീ ലക്ഷ്യങ്ങളോടെ കഴിഞ്ഞ പതിനഞ്ച് വർഷത്തിൽ കൂടുതലായി ഞങ്ങൾ സഹകരിക്കുന്നു.  ഭക്ഷ്യോത്പാദനത്തിൽ സുസ്ഥിരതയും മിതത്വവും ഉറപ്പാക്കുന്ന പ്രക്രിയയായി ജൈവകൃഷി കണക്കാക്കാം. വിള  വൈവിധ്യം, സുസ്ഥിര ഉത്പാദനത്തിലേക്ക് നയിക്കുന്ന, പ്രത്യേകിച്ച് ഫലങ്ങൾക്ക് കൂടുതൽ പ്രാമുഖ്യം നൽകുന്ന ഭക്ഷ്യരീതികൾ, മണ്ണിന്റെ ആരോഗ്യം നിലനിർത്തുന്ന കൃഷി എന്നിവയാണ് ഞങ്ങൾ സംഘടനാ വേദിയിലൂടെ പരീക്ഷിക്കുന്നതും പ്രചരിപ്പിക്കുന്നതും. ഈ പരീക്ഷണങ്ങളിൽ ശ്രീ നാസറിൻറെ സാങ്കേതികവും പ്രായോഗികവും ആയ മികവ് വലിയ നേട്ടമായി. വ്യക്തികളും അംഗസ്ഥാപനങ്ങളും സംഘടനയുടെ പ്രചോദനത്തിൽ അതിനെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് ചെയ്യുന്ന പരീക്ഷണങ്ങൾ ഇതിൻറെ ഒരു തനിമയായി നിൽക്കുന്നു. അങ്ങനെ കാന്തല്ലൂർ, അരൂക്കുറ്റി, അരയങ്കാവ്, പറവൂർ എന്നിവിടങ്ങളിൽ പരീക്ഷണ ജൈവ കൃഷി പരിശ്രമങ്ങൾ നടക്കുന്നു. 16 തവണ എറണാകുളത്ത് വിഷുവിനോട് അനുബന്ധിച്ച് നടത്തിയ നാല് ദിവസം നീണ്ടു നിൽക്കുന്ന ജൈവകാർഷികോത്സവത്തിൽ, ഈ മിതത്വ തത്വങ്ങൾ വലിയ പരിധി വരെ നടപ്പാക്കാൻ ഞങ്ങൾ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. 

ഒരു തഥാഗത കഥ പറഞ്ഞ് ചുരുക്കാം - ശിഷ്യൻ ബുദ്ധനെ സമീപിച്ചു. ഒരു പുതിയ മേൽവസ്ത്രം വേണം. അത് നേടിക്കഴിഞ്ഞ് ബുദ്ധൻ ശിഷ്യനോട്  ചോദിച്ചു: പഴയ മേൽവസ്ത്രം എന്തെടുത്തു?  ശിഷ്യൻ: അതെൻറെ കിടക്കവിരിയായി ഉപയോഗിക്കും. ബു: അപ്പോൾ കിടക്കവിരി?  ശി: അത് ജനാലവിരിയായി  ബു: ജനാലവിരിയോ? ശി: അടുക്കളയിൽ പാത്രങ്ങൾ എടുക്കാൻ.  ബു: അവയോ? ശി: നിലം തുടയ്ക്കാനായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. ബു: ഉത്തമം. നേരത്തെ നിലം തുടച്ചിരുന്നവയോ? ബു: ഇഴവിട്ടുപോയിരുന്ന അവയെടുത്ത് വിളക്കുകൾക്ക്  തിരിയാക്കുന്നുണ്ട്. ബുദ്ധൻ സന്തുഷ്ടനായി, ശിഷ്യനെ അഭിനന്ദിച്ച് പറഞ്ഞു വിട്ടു. 

ഭ്രാന്ത സ്വപനം 

ഇന്നത്തെ ലോകത്തിന് വേണ്ട കഴിവ് സാധനങ്ങളുടെ വലയിൽ നിന്നും വിടുതൽ നേടുക എന്നതാണ്.  പുനരുപയോഗവും, പുനഃചംക്രമണവും ഉത്തമം എങ്കിലും, ഏറ്റവും ആവശ്യം,  വേണ്ട എന്നും മതി എന്നും പറയാനുള്ള ഉത്തരവാദിത്തപൂർണമായ നൈപുണ്യം ആണ്‌. അത് ഇന്നും ഒരു സാദ്ധ്യതയാണ്.  പരിമിതമായ സാധനങ്ങളിലും, സുഖമായി ജീവിക്കാനും സന്തോഷം കണ്ടെത്താനുമുള്ള ഒരു  വിദ്യാഭ്യാസമാണ് എന്റെ സ്വപ്നം - നിലനില്പിന്റെ ആവശ്യം. 

 പക്ഷെ ഇതൊക്കെ, മധുസൂദനൻ നായർ നാറാണത്തെ നിസ്വനെ കൊണ്ട് പറയിക്കും പോലെ: 

ഒക്കെ ഒരു വെറും ഭ്രാന്തൻറെ  സ്വപനം 
നേര് നേരുന്ന കാന്തൻറെ സ്വപ്നം!

P.S. As I was making these notes, happened to attend the science (Environment Science) class of I graders in a CBSE school.  The teacher was holding a lesson on 'water', continuing from the lesson on 'air'.  In the process of describing water and its importance in our lives, she was making an effort to ensure that the children realise the importance of conservation and not wasting water.  This appears salutary. What next step in that direction should happen in grade II is to be made clear.  The teaching indicated that there is indeed great hope and scope in school education for promoting sustainable life-styles and discarding an exploitative way of life. 

Minimalism on the Cyber Space - Interestingly, a new area emerges I shared this for comments (readability and relevance) to a few, with the note, will be happy for comments.  Most of them understood it as a request for getting 'comments on the comment space of the blog'. Now, it is true, when you get a comment, you feel good, especially, when it is positive. But that can easily become another craving...which is another dimension of 'not-enough' or 'want-more' syndrome. I was expecting people to send me a feed back for improvement. But on account of that request, some did feel like making some comments on this space. 

Sustainable Homes: https://www.manoramaonline.com/homestyle/first-shot/2022/06/15/sustainable-home-no-electricity-bill-eco-friendly-living-model.html   

Nachiketas - Learning to look beyond

Nachiketas Model - Persevering in the Pursuit of Knowledge

The story is from Kathopanishad, one of the ten primary upanishads. Nachiketas, son of Vajasravasav, found that his father's sacrifices (yajna) was not an authentic one, and he feared that it will not have the desired effect.  So he feels that he also should be given in yajna.  He persists with his father: Whom are you going to give me in daan?  Finally, being irritated, the father reacts: I am giving you to Yama. 

And Naciketas sets out on his perilous trip to Yamalok, where he waited for 3 long days to meet with Yama.  Yama appreciated his perseverance. And granted him 3 boons, one for each day of patient waiting. Naciketas: 1. Well being of his father and peace for him.  His purpose of yajna be fulfilled - this noble wish was granted. 2. Know ledge of the sacrificial fire. This too was granted. 3. The knowledge of what happens after death. At this, Yama is extremely reluctant, and dissuades him and asks him for anything else, like wealth or power.  But Naciketas is very resolute, and Yama gives in to lead him to the tough terrain of the real knowledge of the oneness, permanence and indestructability of the self beyond body (sarira). He becomes a jivanmukta (a self-actualised or liberated soul). 

The best thing, I found in Naciketas is his knack of dealing with truth. Follow truth in a manner that is increasing well being. He speaks the truth of the hollowness of his father's yajna.  But he fears for the ineffectiveness of the efforts of his father, and wants his dreams to be fulfilled. So he is trying to compensate for the lack, by offering himself.  And on attaining the boons, his first priority is to have reconciliation (peace for his father and perhaps, with his father too). Sometimes, we feel the kick of being unsparingly honest, and in the process seek that self glory rather than well being. Hence the famous saying from Manusmriti (4:138)

सत्यम ब्रुयात प्रियं ब्रुयात सत्यम अप्रियम न ब्रुयात 
प्रियं च नानृतम न ब्रुयात एष धर्म सनातन:

I would say, it is about speaking truth, and speaking unpleasant truth, in a manner which is intended to increase well being (not harm of others), and never to speak untruth, even when that is pleasing to many.  Knowledge pursuit, should also include imparting a skill of speaking truth, speaking unpleasant truth in a manner and intent of increasing well being, and never speaking untruth, even when it is pleasing. This is to be a life skill, ever relevant. 

Naciketas story leads me to reflect on learning process as a pursuit of knowledge leading to wisdom, involving 1) looking within 2) looking around 3) looking beyond and 4) being looked up to. 

• Learning as persevering in seeking knowledge - Passion for Learning - mumukshatva  (ardent desire) after the true knowledge. 
• Willing to go to any extent (even Yamalok) after true knowledge, as described by the poet elsewhere "To seek knowledge like a sinking star/ Even to the utmost bounds of human thought"
• Learning by posing the right questions at the right time
• Basic questions of who, what, where, when? and Deeper questions of How and Why? (Kipling's six honest servants)
• Creativity and innovation - why not? 
• Learning as looking within and finding  your self - Introspection.  That truly God is in you, and You are one with God. Some exercises that could help one to see oneself more clearly 
• Writing a journal - my strongest feeling & how I tackled it; a thought that strikes me today; a good that I did or that happened to me....
• Examen: 1. Presence of God 2. Gratitude 3. Review of the day 4. Face your shortcomings 5. Look to the new day
• Begin the day with a resolve
• Learning to look around and respond - Circumspection and compassion 
• A good deed a day - tyagarchana
  
• Naciketas - seeking peace and seeking well being of his father who was rude to him. 
• How can I help you? What can I do for you?
• How can I make things better? 
• Learning to look beyond and grow - metaphysics and philosophy 
• Learning in a manner that is looked up to by others. 

Nachiketas is said to have become jivanmukta.  A liberated person - still living on the planet for the well being of the planet/life. He is said to be the first learner or ideal student.  And the sacrificial fire is named after him. 

EDUCATION TO LEAD - A CHALLENGE -2

We CMIs make a claim : we aim at 'forming leaders'.  Our earlier policy statements used to have this. I am not sure what is the status of our education policy now, and whether this tall claim is still retained. 

It is true when we scan the history of our schools and colleges, we can list a few social/political/religious leaders or leaders in other walks of life - say, business and industry, research.  However, I feel this aspect requires a closer scrutiny, assessment and articulation. Is our system of education and the model of management geared to promoting leadership beyond positions? Is leadership part of the DNA of the institutional formation? 

But before that, listing those who have an acknowledged leadership status, works as a feel-good factor. This list is exclusively, based on SH experience.  There are very many stalwarts from other CMI institutions 

In socio-political leadership we have (have had) veterans to young leaders - parliamentarians, legislators, administrators - Dr. Lata of Chalakkudy Puzha Samrakshana Samiti, M.M. Jacob, Prof. K.V. Thomas, K.M. Mani, Baby John, P.J. Joseph, P.P. Thankachan, Dr.. T.M. Thomas Isaac, PC George, PC Joseph, former Kochi Mayors - Dinesh Mani, K.J. Sohan, Soumini Jain, present Mayor Anil Kumar, Opposition Leader V.D. Satheeshan, MP Hibi Eden, MLA Roji John, Joy Cherian (in the US)...

In judiciary, we have had several leading jurists Narayanakurupp, Antony Dominic, Anil Narendran, Mary Joseph, Abraham Mathew, Bhavadas, Devan Ramakrishnan, Ramachandran, Sateeshchandran, P.S. Gopinathan, Jayasankar Nambiar, and lastly, Shobha Eapen Varghese

In the science field we have some eminent scientists recognized world over Thomas Thundat, Anirudhan, Isaac Chakkalaparampil, Peter Kuzhikandathil and several others in the leading science institutes of the country

In the field of education with several people in higher education, some heading positions of a VC or a registrat of a universityand many of them heading HEIs in and beyond Keralam, a few in the bureaucracy like the author M.P. Joseph IAS, Dr. Antony, Deepesh Sehra, Anish P Rajan, Gopinath Panangad...,several people in the field of media and communication and cinema, with megastar Mammooty as the icon. 

There are several industry leaders of Keralam who had been our students: Nawas Meeran of the Eastern, Viju of the Synthite group, the spice producer Varghese Moolan, Prof. P.C. Thomas who initiated an edupreneurship in the form of entrance coaching revolution

Several religio-spiritual (more religious than spiritual) leaders including Sadhu Ittiyavirah, late young Ajna, Cardinal Parecattil, Bps Januarius, Gratian, Chittilappally, Gregory, Vadakkel, Rev. Thomas Chathamparampil, prior general of CMIs and one of the chief architects of the modern Christ University... 

The list could be expanded with several CEOs, educationists (heads of HEIs), social activists and so on....

I am glad that some of them did vouch for the training they received at Sacred Heart as a major influence in their career.  But was there a planned and conscious effort at grooming leaders? In the general framework of being a 'good institution', some such components were perhaps there. 

I was made to think of all these, against the background of a very solemn investiture ceremony held at Rajagiri Doha on Monday, May 16th. Prior to this, the only other time I had witnessed anything of this sort was at Global Public School, Kochi, where I was privileged to be invited as the chief guest.  That was about 6 years ago.  I vaguely recall that it too was a solemn function. 

I am forced to draw a comparison with my experiences in this regard in the higher education scenario.  In Rajagiri College, this was not taken very seriously, but the processes were in place.  Even, I had the opportunity to be the presiding officer of college elections once. There used to be some subtle lobbying along the lines of various disciplines - management, computer science or social work - and very often the management stream emerging victorious, based on their numbers, but without any animosity and not really playing a very influential role on the campus life. Earlier, the DSS, the one year diploma programme of Rajagiri, was seen by some potential political leaders, especially of SH college, as a launch platform for their future career.  There had been some successful individuals through this channel, outstanding among them might be V.D. Satheesan, the present opposition leader. But it never affected the campus in any adverse manner. 

At Sacred Heart college, it was very different, with the entire effort being invariably influenced by political overtones, with hardly anything serious to do with making campus life positively vibrant.  We tried out presidential form, where student political outfits based panels were presented and voted for.  Though 'political party based activities' were banned 'on the campus', the students deftly manipulated the situation to make the campaign just outside the campus walls, and behind the back of the staff, even within the campus walls.  And there was now handy electronic media, beyond all boundaries, working as an apt platform for spitting venom! Preparation for the student body election began from the very week of reopening, or sometimes even during the vacations and during the admissions.  There were overt and covert campaigns to canvas the new students to the fold of a particular outfit by offering 'helplines' for admission.  When college initiated student involvement in admission procedure, the party outfits took over the same in no time, and made that a platform, and college had trouble in getting rid of that unhealthy involvement. 

The campaigns were accompanied by severe animosity and acrimonious attack on the 'rival' groups and individuals.  And often the slogans bordered around being verbal abuse. Some standard campaigns were on 'protecting student rights', 'having several student development programmes' (usually confined to entertainment shows, and rarely rising to the level of fests or contests or tournaments).  There was hardly a healthy and balanced initiative to create a critically and creatively responsive student community.  The struggle was to create an impression, usually by calling for 'protest marches', boycott of classes and impertinent behaviour towards those in authority - especially, the teachers and the Head of the Institution. Some tutored phrases like 'fascism' 'student rights' 'questioning and disobeying the authority', 'justice' etc. were parroted, and to rebel against authority was equated to being revolutionary. A successful boycott of classes on some flimsy grounds and coercing the entire college to be closed, or having a sit-in in front of the Principal's office etc. were regarded as the success measures as far as a student body was concerned. The typical programmes they would organise were: the annual cultural contests, an invited lecture usually with a political agenda (theme), a film festival with an insistence on converting the auditorium into a dark room, for projecting some popular movies on a bigger screen - sometimes even charging the students for the same - hardly any effort for a critical appreciation of different genres of film! And an inaugural day and an arts day - the success of which usually measured by the performance of a professional music troupe. The programmes were invariably meant to cater to strengthen the split in the student community on the party lines - one group to organise and the other group to play the detractors by trying to make the programme unsuccessful - and the administration had the constant head ache of preventing clashes. 

The surprising thing is that in spite of the animosity and indiscipline that was created on account of this leadership platform, I guess most of the students enjoyed it, and considered this fight and rivalry and the consequent indiscipline as part of having freedom and fun, and of enjoying the college life. It became a breeding ground for learning the existing patterns of manipulative politics and political maneuvering. Usually, the animosity got over once they were out of the college, but there used to be undue and unhealthy influences on the student community by some elements even after their passing out. And most of them would have nothing to do with following any political party or ideology thereafter, though such group affinity and friendship on the basis of that may remain among some of them. I have found some very argumentative and outspoken left leaning students, joining institutions and programmes, which according to their ideology would be bourgeoise and capitalist, and meekly submitting to the regimentation and discipline required in those settings, without any questioning. 

Unfortunately, in the literate state of Keralam, the experience is that majority of the legislators have come up in politics through this channel.  A few exceptions to these are there - who usually managed to make an entry based on their parental  heritage in politics.  Apparently their lack of this sort of democratic (read, political) training has not made them or their performance worse or better. (e.g., Jose K Mani, Sabareenathan).  This majority is bent on perpetuating this system where higher education is treated as the platform for training in democracy and the sole method for the same, that of 'electoral party politics'.  The damage done by diluting the higher education scenario of deeper learning and research is almost irreparable! In the eleven years of my experience with this scenario, I have found that out of the odd 20% of the students getting actively involved in such activities, just 2 or 3 have continued to be involved in politics and just about the same showing some remote prospects of emerging as leaders in political domain. The achievement would be that of being a populist leader on the campus, apparently standing up for the student community and having vitiated the learning atmosphere. 

I recall the student agitation incited by the university led manipulation by not approving the new modalities of evaluation legitimately introduced under the provisions of the autonomy.  The students specifically told that there was assurance for them if they made a demonstration of protest (that is boycott of classes), the issue would be resolved in a day.  The students boycotted the classes, made representation to the university... but there was no any effect. It was finally the college submitting to the university's unjust demands and some court ruling that led to the resolution of the issue. (Incidentally, the brazen stupidity of the Vice Chancellor in affirming a very wrong notion as the principle is remembered: the issue was merely that of college having increased the proportion of Continuous or internal assessment from the existing pattern of 20% to 25%, an increased weighttage being  encouraged by the UGC and scientifically a better mode of assessment. But he asserted that increasing 5% means you are giving 5% more marks to your students when compared to the rest of the students of the university!! So that was the level of leadership the university was having - the generally accepted wrong trend, was accepted as the norm by the VC. Never bothered to look into the genuineness of the process in the college. After all, he was a stooge of the political lobby of the university)

I would say that the main purpose of the student body elections, appeared to be about 'capturing power', a crude imitation of what happens at the state or national level political party circles. And the main agenda of activities appeared to be capturing power in the next year. The leadership, with rare exceptions, never grew to embrace the student community as a whole, involve them in creative debate, and promote a healthy and friendly campus life. The leadership generally worked on the principles of divisiveness, fault finding, creating problems, maintaining a student-faculty or student-administration rift, entertainment and fun, and freedom from discipline (with promoting class bunking in the name of all such activities), non-involvement or non-cooperation in the activities guided by faculty or college administration.  Creative efforts in the decade plus experience were very few: an effort to have a leadership interface - student leaders and accomplished people in various fields; an effort to have some installations and one wall painting in the name of a campus biennale, which I extended to the entire campus walls (but was later on thoroughly contaminated with that being projected as the product of a particular student outfit - another item for campaign), a rare effort to respond to the disaster situation (again being coloured by its political undertones), a mega event involving a big band, which turned out to be a fiasco....With the generous financial support from the management and very active involvement of a few teachers, when the college consistently made progress on the cultural front by being an unquestionable leader in the university, the students' unions tried to take the entire credit making it a totally student-political outfit based success.

At SH, though technically campus politics was not permitted, there was conscious effort to influence student body on political lines, chiefly on the leftist (SFI) and centrist (KSU) lines.  Apparently, there was a sort of balancing between the two, often getting turns alternatively.  While both the streams appeared equally stupid and common place, with hardly any original thinking or desire to put the institution and campus on a higher pedestal, of the lot the SFI stream appeared more organised and trained and wicked and violent; while the KSU stream exhibited these on a much lesser degree, and appeared less inclined to the rebel-revolutionary framework.  Both the stream were tended to be exclusive and partisan in their approach to guiding the student community. I wanted them to be sent for really insightful leadership training programmes, which I could not materialise.  But I found some befitting training with the Universal Solidarity Centre at Indore, and I recommended that elected leaders of the I DC were sent there for a training, with the college bearing the expenditure. 

I am still unable to see how promoting this is helping the political parties to grow into vibrant democratic entities.  It is an illusion that creating a disturbed and violent academic atmosphere is helping the political parties to flourish.  I am very skeptical regarding this.  I think the parties could grow by creative campaigns locally, and involving and attracting members from all walks of life, based on their creative and growth promoting agenda. In the student politics of Keralam, creativity was promoted in the direction of applying it to disturb the learning environment of campus, and in finding ways and means by which to disturb regular functioning of the colleges, especially classes. The political imagination has not gone beyond the stereotypical intimidatory and confrontational model of creating disturbance bordering violence as the sole means of training in 'this version of democracy', healthy debates, raising of concerns, communicating protest on policies or programmes, suggesting alternatives - these are hardly ever attempted. The sole attempt is to 'strike work' and 'boycott classes' and if needed use coercion, physical violence and damage to institutional and public property.  This last strategy was found to be very minimal as far as SH was concerned, and I consider that a virtue on the part of the student body.

Many of the initiatives for the all round development of the students had no role or involvement of the students' union, or when such matters were proposed or announced, there was a conspicuous absence of the leaders of the students' union. I consider it as one of my gravest failures that I could not guide the student community beyond this vicious circle of divisive campus politics! 

In Sahu Jain College, Najibabad, a grant-in-aid private college by a Jain group, in the three years I studied, there was no election or students' union.  If you wanted you could attend classes, even if you didn't, no body bothered.  I also recall, how with no political party, one of my class mates was able to sit in the exam hall, with a knife openly on his desk, and do malpractice in the exam without any difficulty. 

I found a rather active students' union in my alma mater TISS, Mumbai, where the elections were held with various panels, after a healthy round of campaign.  The elected body had the possibility of leading the student community in a creative fashion, if it wanted to, though I did not find it all that creative..  There was no animosity or (lasting) rivalry on account of such elections.  In my visit to various colleges as a peer team member for accreditation outside Keralam, I found hardly any place where there was a vibrant students' union, irrespective of the college being private, government or self-financing.  Very often the body was just for namesake, and thought of boycotting classes or any other revolutionary thinking was usually far from their thinking frame. Some of them have grown to be national and international level leaders (Medha Patkar as one example), less in the party line - more in the development initiatives, human and civil rights sector, in media and in evolving new models of participatory democracy, without having the political education of Kerala model. 

EDUCATION TO LEAD - CELEBRATING LEADERSHIP

It was Buddha Poornima! To my mind, a happy and apt coincidence.  A leadership towards enlightenment, towards communitarianism, towards dutifulness (Buddham saranam gaccami, sangham saranam gaccami, Dhammam saranam gaccami). 

Rajagiri Doha held its investiture ceremony on May 16, 2022 Monday.  It was a very colourful and ceremonial event, perhaps, one of the most important functions of the academic year. I felt, as if participating in a high profile convocation ceremony.  The team with the Principal and the Vice Principal in the lead had gone into very minute details.  The arts department had made sure that ambience of the auditorium would be befitting a grand celebration. The music department saw to it that the prayers, national anthem and choral singing, with more than 40 students on the stage, that added to the charm of the function, without losing its solemnity.  The song was 'Unstoppable' by Sia, with our tenth grade student Nidhwa Nivas in the lead! At least for this time, I felt that unheard melody was sweet! The Physical Education department with the support of admin team saw to the arrangement of seating and marching and lining up of the leaders. And the coordinators were there all around to make the programme a flawless one. It was as if a well-oiled machine working in full swing.

The school views it as the celebration of leadership and part of its package of leadership training and democratic processes. The academic year in the Indian schools in the gulf region begins in April. In the very same month, the election to students' council is announced, and held.  The CCA (co-curricular activities) coordinator (Mr Regal of English Department) is designated the election commissioner, there are norms for filing application and eligibility criteria includes academic excellence, disciplined behaviour etc as well. 

The council is elected from senior classes IX grade up... There is a head-boy, head-girl, cultural secretary and sports secretary - they are called the ceremonial leaders.  The elected leaders seemed to represent the school composition, with a greater edge for the girls. Then there are four houses, out here it is all Greco-Roman (I can't grasp the inspiration behind these names, and I consider it serves the purpose of making the whole experience beyond the Indian boundaries - one small step in the direction of being a global citizen!), Apollo, Atlas, Hercules and Pegasus, apparently, all male! (But they can evoke powerful challenges with Atlas having the burden of the planet or the universe on him and being the patron of philosophy, mathematics, astronomy and all such sciences, implying a pursuit of wisdom; Apollo being the patron of youth, health [fitness], fine arts - music, dance, drama; Hercules - inspiring Mission Impossible and adventure; and Pegasus - the flying horse, showing possibilities out-of-the-box and striving to reach heavens [read, heights]).  There are captains for these houses - both teachers and students - they receive the house flags from the dignitaries - Green - Apollo, Blue - which bear the colours red, blue, green and white. Then there are eight prefects, elected from the batches ....

The classes are the constituencies, and 3 representatives are selected in a democratic manner as a panel, of whom one will be elected  There is a system for campaign in front of the electorate, All eligible candidates are allotted a symbol by the election commissioner. and the candidates have to impress the voters.  There might be other informal campaigns as well.  A day of silence is observed as a cooling day and then there is election, using ballot papers. They are systematically collected, and then counted and the results declared. 

The dates for election and investiture are all set in advance as the academic year begins. It is considered a prestigious event.  There is someone of prominence, usually from the Indian embassy, invited as the chief guest.  Rehearsal of the event is done, and the hall is adequately decorated. The parents of the elected students are invited as guests. It is considered an honour. The seating arrangments are all planned in advance. 

There is a solemn ceremonial entry of the council members, with the guests - there is a prayerful recitation from the Holy Quran, followed by Rajagiri Anthem, a prefatory note is presented, the election commissioner declares the results, the dignitaries including the chief guest and other admin leaders invest the council members with appropriate symbols (a sash, flag etc.)- it is all very ceremonious and well ordered.  Minute details are taken care of. 

The chief guest, Mr. Sachin Dinkar Shankpal IFS, from Maharashtra, the secretary for culture and education of Indian Embassy, is the chief guest.  He arrived in time, driving on his own. He is very unassuming. Makes a simple and straight forward speech asking the leaders to be solution providers rather than 'problem seekers' - mutual help oriented leadership as described by the management theorist Mary Parker Follet.  He even suggests that there be an opposition team (something of the sort of a 'shadow cabinet'). Then the council is led in pledge by the Principal.  

It is followed by my address as the Academic Director: I tried to challenge the leaders to walk ahead of the group, walk with the group, and walk behind the group to ensure that no one is left out.  The first two requires that one learns to be elite without losing the common touch (As Kipling would say, 'if you can walk with kings and not lose the common touch; if you can talk to the crowds and keep your virtue'), and the last one requires compassion. I asked if someone aspired to be the Prime Minister of India - hardly anyone, but as an after-thought, the hand of the head boy rose up! I said that the leadership title 'minister' including that of the Prime Minister implies the readiness and call 'to minister to', that is nothing but that of being a 'servant' of all - as euphemistically being used 'public servant'!  This is the leadership possibility is for each one beyond 'positions' - with the ability of reaching out, looking around and finding a need, and taking the first step to address it!  That is servant leadership as suggested by Jesus Christ, but now reinvented as a management theory by Robert Greenleaf (1970).  

I feel that the schools should throw open before the student community as such, especially, through such platforms, the possibilities of expanding one's boundaries through reaching out, developing the skill to look around (observe) and the knack of responding creatively with the daring to take the first step - without being asked for, without being invited! That would be the education for leadership. 

(Going back, as usual, I recall my school days, as a head-boy, it was titled 'Prime Minister'.  The Prime Ministers of the school, in the series I could recall, were usually some rebel, able to stand up to the authorities and lead strikes, and usually would not clear the SSLC in one go. In those days of fervent school politics of KSU and SFI, somehow, I managed to become the school leader, and a year went off without any political activity or strike, with some initiative for science exhibition, participation in the youth festival, organising a study tour, organising a 'social' and animating a KCSL unit on the campus. Regret that I did not take the initiative to bring all of the X graders together for a group photo - we had one exclusively of our class. I was the one to propose the vote of thanks for the annual day, and it was left to me to prepare and deliver it, no body monitored. And while doing my duty, I tried to pin point that school authorities should have done much better in providing leadership opportunities for the students, and made arrangements with my friends to applaud when I made this point, which they faithfully did. But who cared! We grew up thus - all to fend for ourselves!  I don't have even a picture of any of the occasions!! However, I set a record of the sorts by clearing SSLC in the first instance, and that too with a respectable score for those times! And I recall gladly that I maintained a rather good relationship with most of the teachers including the headmaster, our beloved Math teacher Sri PM Cyriac!).

I look forward to the unfolding of the year, and the initiatives of the council with the Shariq Ahmed Vengasseril, who has already established a name for himself with his display of debating and public speaking skills, as the headboy and Ruth Sunil Thomas, a talented senior student,  as the head girl. I hope they are able to grow beyond being 'ceremonial' to creative leaders, leading the student community from front and  from behind . Both of them combinedly and skillfully proposed the vote of thanks one covering those who set stage for them to be there, and the other, the dignitaries and others who made the function a meaningful one. 

MATH RELAY 2022 - RAJAGIRI PUBLIC SCHOOL, DOHA

 

Math Relay 2022.  A conscious effort by the Mathematics Department of the school to arouse interest in the subject combined with the effort to link learning in combination with other disciplines – So here was a relay race of 8 teams selected from 30 odd teams from the prelims.  Each team with 3 relay math runners – one each from grades I, II and III. 4 teams each would line up for the quarter final, which has a set of 3 questions.  The first runner runs up on the whistle, reaches the Math Desk, gets the questions and solves it, and returns to the team, and instead of passing the baton, a ‘five’ is to be given to the next runner, who repeats the same. The teams are all named after the Greek numbers from Alpha to Infinity.  Some teams have guys and girls, some are exclusively of boys and some of girls – which happens in the process of selection from the different grades.  Interestingly in the final round, there are two teams – Gama and Sigma, the former solely of boys, and the latter, solely of girls. The sigma team wins with a thumping margin – 50 against 25.  But apparently, all are happy and enthused.  In between, the audience is given a chance to attempt the questions, while the grade sheets are being assessed by the panel.  There are any number of volunteers, but not many spark of mathematics wizardry as such.  But the effort is laudable – it is collaborative (with Mathematics Department directly involved, and Physical Education supporting, there is great enthusiasm in the teachers which is contagious), involving (almost all children get a chance at the initial levels) and it adds play to learning.  There is weightage for the time taken to complete the relay – an avenue to enhance sensory motor coordination involved.  

"Math is not a spectator sport, It's not a body of knowledge, It's not symbols on a page, It's something you play with, something you do." Concludes a beaming Mr Sachin Seth, HoD of Maths. I regret when it comes to state syllabus hardly any such effort is made (to my limited knowledge) and when we take the higher education scenario, hardly anything beyond Maths, with apparently no effort to link it to other disciplines or life.

The enthusiastic learning atmosphere of (CBSE) school, now no longer left to the individual initiative (yes, it can be enhanced by individual or institutional initiative), but made part of the system, is altogether lost when it comes to higher and/or professional educational scenario. I hope a change in the approach takes place and drastic reorientation at the teacher initiation is brought about at that level.

Mothers' Day to Family Day 2022

Today I read about Sajad Garib, the toughest man in the world - 175 kgs in weight. But for each child and family, fortunate to have their mothers, in most cases, mother is the toughest person of their world. 

Conceiving, carrying, bearing and caring for a child is perhaps the toughest tasks with uncertainties all the time, but accompanied by the joys of one's own part growing and blooming! That alone! Expecting anything else is likely to make them disappointed. 

Mother is the one resource bank, we depend on, or call upon, in all our times of need and crisis! At least, for a Malayalee, it is like that - we tend to call out 'amme' when we experience any trauma.  I trust it may be the same with other cultures.  

As usual, sanskrit tradition has a beautiful saying about mother (cited by the teacher who was acting as the compere): 

नास्ति मातृसमा छाया नास्ति मातृसमा गतिः।
नास्ति मातृसमं त्राणं नास्ति मातृसमा प्रपा॥

A child shared her thoughts of her mother - most likely written and given by her own mother (or her father!) - mother is some one who takes care of her, who calls her with so many endearing names, each time and each occasion with a difference in the tone, communicating appropriate meaning, someone with whom she can play, she can dance, she can roam around (these are relatively modern things to do with a mom of Indian make), she can quarrel and fight...someone who was an airhostess, and left that job, so that she could be with her all the time. 

I read a mom's experience - they had almost given up the hope of having a child - so they took to travel and adventure.... and lo, unexpectedly a child comes into their lives... now she is no longer interest in adventure travels, she feels 'mothering' is a greater adventure than most of the adventurous trips she had made. 

ammayallathoru daivamunto, athilum valiyoru kovilunto? It is said by some poet that God created mothers, because he cannot be everywhere!! In other words, God as love appears to human beings in the form of their mothers!

Congratulations to all mothers!!  There are many who aspire, but are not able to. Very fortunate!

Salutations to you!! There are more women today who choose not to create a family, and run the risk, and go for the adventure. But you have done it!! 

Sometimes, when a child is brought to school we ask the mother: What are you doing? Some of them say, 'Oh nothing?'  Some say: "oh, I am just a housewife'. I think society has made the incomparable work of mothering and bringing up a family involved, to a mere nothing, and the mothers seem to be reconciled to that. 

This has to change.  More than a century ago,  if I recall correctly, Alfred Marshall had the farsight to speak about the 'economics' involved in a woman managing a home, and the need to account that when we discuss GDP.  The tremendous tasks undertaken by a woman as a mother, home maker are to be ever acknowledged, and if someone chooses to be, or if circumstances have forced her to be a full time home-maker and mother, that is to be accorded equal dignity of being a working woman, an executive. 

Women, who have chosen to walk the tight-rope of being a mother and working and earning person at the same time also deserve to be respected and honoured for the tough balancing act they try to do on a daily basis. 

As we celebrate mother's day and another day devoted to families, I remember Ukraine. Children losing their mothers, of mothers losing their children. Homes and families devastated.  I also remember Srilanka - where families are struggling to get bare minimums of life - food! Earth still has sufficient resources for all - it is human avarice and selfishness that lead to such deprivations. May there be no war, and my there be peace all over! 

Today, at Rajagiri Doha we celebrated Mother's Day - there were about half a dozen programmes ... duets by mother and her child... singing or dancing.. There was one in which 2 kids and their mother stepped in tune with the rhythm of the song. There was a group dance by mothers - all dressed up, and that caught the attention of the otherwise distracted kids - the colour, the music and the movement of a noticeable group on the stage.  There was video presentation showing how their teachers, all mothers, are engaged at home from dawn to late night, while being busy with their children at school duirng the day.  It touched me.  The kids clapped for their teachers and shouted out their names when each of them appeared on the screen. 

I recall my childhood - a rather happy one. When I completed IV grade at the near by convent school, meant for girls (but accommodated boys till IV grade), my mom took me to St. Augustine's school, Kaloor and admitted me there in the V grade. Thereafter, my friend and neighbour Henry Austin and me, travelled everyday by public transport of Kochi.  In the three years of schooling there, not even once did my parents or siblings come there.  We never bothered that our parents didn't come, and no one bothered. That was the case with most of us there. 

My mom was amply helped by my elder sisters to pack our lunch and get our breakfast ready before we left. And they themselves were going to college as regular (and serious) students in those days. I did not find any of them complaining regarding having such things to do. Perhaps, I was the one who had complaints regarding having to do the daily shopping for home - purchasing grocery or fish or vegetables - all within the reach of a few hundred meters!   Later, my mother decided to admit me to Sacred Heart High School in our neighbourhood.  Again, in the three years there, it was just once that my father had come to the school and attended a PTA meeting, my mother never did. We had no objection to it being thus - no one bothered - the child, the parent or the teacher! 

Now it's all very different! Any minor instance is reported to the parent by the child, and the parents are very possessive, and concerned, and any lack of attention to their child is immediately brought to the attention of the teacher or school authorities. Parents are definitely involved, all the more so when it is a CBSE school 

Interestingly, it is the other way about - if the parents feel they are not being involved or included, they feel offended, and in the schools run by private managments, such complaints are registered with all concerned - either by email or whatsapp, and a redressal is expected. 

Only a representative group was permitted to attend, as COVID restrictions continue to remain.  Now the bone of contention is that on what basis that selection was made. Legitimate!  But kya se kya ban jaata hai -  imagine the (golden?) old days of blissful unconcern to grudging concern for involvement. 

Pushpakumari Vasudevan

 

I was in for a surprise, way back in 2010, when Dr. Joseph John, senior professor in the department of Chemistry came to my office, accompanied by an elderly woman.  He introduced her to me as the widow of a former student Mr. Vasudevan, who retired as a Deputy Collector with the Government of Kerala, and who had passed away some time back.  She wanted to do something for the students of the college. 

She had learnt from her husband that how the senior fathers were really considerate and caring while he was a student at Sacred Heart College, way back in the 1950s.  Some days, he didn't have the provision for lunch.  One of the fathers took interest and ensured that he had lunch. This had touched him deeply. 

Perhaps, under his instruction or perhaps, taking a cue from his sharing, she was there to establish an endowment for the college students, to make a provision for noon meal, for 3 students who would have some difficulty in this regard. I was so glad about this initiative of 'giving back' which is very rare in our Malayalee or Indian culture. We discussed terms and conditions, made a draft Memoradum of Understanding, and Dr. Joseph John did all that was required to actually make that initiative a reality.  I think she brought her son and grandson as well in order to establish the endowment. They were settled in Bangalore.  

We listed N.P. Vasudevan memorial endowment in our handbook, with an amount of about Rs. 2.75 lakhs or so, for 3 students of the college for the provision of lunch.  Barring the direct contribution of Prof. K.V. Thomas, this was the highest contribution any individual alumnus had made to the college till I vacated the office in 2021. 

That triggered off a college policy that if there were any student who is not having a provision for lunch, s/he could approach the class teacher or Student Advisor and obtain a provision for the same. 

But the relationship that began then continued.  She visited college a couple of times, I used to personally invite her for annual function or some such grand functions. She insisted that I visit her at home, and I would stop over and say hello to her, while I passed by Padamugal.  I came to know the rest of the members of the family. Initially, she was staying with her daughter who had also lost her husband, but later on, she started living independently on the same compound, where she had a house for herself, even managing her meals on her own. She was so glad to see whenever, perhaps during Onam or Christmas, that I stopped over. And would instruct that I take care of my health. 

Then came COVID, I came to know that she was shifted to a care home - Signature care home, an establishment run in a professional manner by Mr. Alex, a sociopreneur, who was also very well known to me.  COVID restrictions prevented me from meeting her.  Once the restrictions were lifted, I requested Alex, and he said I could come after informing him.  But I got busy with my retirement and the subsequent all India ride, and didn't have time to do this, especially since it required prior appointment.  On my return, I found time to visit her. She was a frail resemblance of her even otherwise frail frame! And though she was still the tough bureucrat as far as her speech was concerned, she was unable to recall me.  Memory was lost.  She required assistance.  But care home was a blessing. There were others of her age, there was trained staff to take care - of medicines and food.  The trend is catching up - communes or villages for retired life, with all facilities for fellowship, recreation, medical help, and where required medical care and assistance, and arrangements for food. It is a new entrepreneurship run on a business model, but it is also a response to a rising need.  The reality of the inability of giving care at home, with children being away, no body being around, is promoting several such ventures, catering to various classes of people. 

Aunt Pushpakumari was already impressed about the services of Signature Homes, as her own son-in-law who was bed ridden after a stroke, was taken care of by them.  And I recall how she was appreciative of the care.  Perhaps, she had already made up her mind to choose such a care or perhaps her children might have taken a cue from their earlier experience with the home. 

But I was disappointed - when there is no power to recall and connect, in what way are we brining cheer to people by our visit? I felt sorry that she could not recall me.  However, I was not in Kochi after that week, being away in Doha. But Alex was alert enough to remember and when she breathed her last yesterday, he intimated me. And by the time we connected her daughter Rema, a school teacher,  had already taken her away, and most likely the last rites were performed without great delay.  So college also could not connect with her. 

But I recall the firm, determined, and yet caring lady, who thought of continuing the chain of goodness her husband received through the establishment of the endowment.  I hope the students who benefit will in turn keep the chain growing and connected. 

She lived long 89 years.  She seemed to have been at peace with herself and her situations. Barring the last two years, I think, she lived consciously, making her free decisions, and facing the realities of life in a matter-of-fact manner. May her beloved soul rest in bliss eternal - paramanandam!  May her family enjoy the fruits of her goodness in their life, and continue to spread goodness around them. 

DOHA II - NRI - to be or not to be?

 

Doha II

This was my second trip as a pravasi Malayalee/Indian – in fact, not yet qualified for that title.  It requires a stay outside India for work for more than 182 days, say almost 6 months.  Can’t be sure whether I will last to attain that status, and don’t know the desirability of having such a status.

From last trip in March, this was radically different. My status has changed from that of a visitor to a resident worker, conditions for which are very different.

1. You don't have the botheration of an online registration, through Ehteraz portal, if you have evidence of being fully vaccinated – second dose of vaccine taken not less than 9 months from the arrival time.

2. You don't have to have an RTPCR -ve certificate - though I did have a precautionary one.

3. You don't have the quarantine requirement – provided 14 days have passed since your last qualifying vaccine was taken

However, Ehteraz app showing your covid status as negative is said to have been a must. (This is a must to have access to any public place, you have to show this when you enter even your workplace, worship place, mall or restaurant.).  However, on arrival, hardly anyone verified the app.

I had tried to do online check-in, which required a few documents ready, which my helper was not able to obtain.  But she managed to register me for a wheel chair.  Though, walking as such has not been problematic past few days, long walk, as the one in Doha airport was considered risky. In Kochi, I avoided it. With the residential work permit in hand there was hardly any hassle at the check in counter or immigration gate. 

With my otherwise unused debit card, I had (free) access to the fabulous lounge – with food, and if required drinks also free. Since I found my uric acid level dipping to an ever low 4.7 (with intake of ‘loric’ for the past 4 weeks), I thought I could indulge a little – had a bottle of chilled beer (though I am not all that keen about it or its taste), with lots of cut-fruits to accompany it, and the typical continental style (bland) chicken with roasted potatoes.  I was rather full for the day.

Didn’t expect Indigo to provide any meals on the trip. Apparently, my agent had booked for meals on board it appears.  There were no great options – I was condemned with ‘upma’, but there was a choice for beverages.  I chose a mango juice, with tiny slices in it aplenty, that was good. The airhostess, after getting my consent, prepared the upma.  The content of ‘semolina’ in a silver sachet is emptied into a plastic container, then hot boiling water is poured onto it, up to a level already marked. It is to be kept for 5 minutes with the lid closed. And it is ready to eat.

Though, I had no great expectations, nor was great interest in me, but of not wasting food, I must say that was perhaps, the best upmav I have had in decades.  It was well balanced, sufficiently moist, yet not ‘wet’, giving the appearance of a well sauteed stuff, with some fried cashew nut bits and fried grams, with right amount of salt to make it a real ‘upmav’. And the juice, as it claimed, was a smoothie, with those tiny mango slices adding to the charm.

I was forced to take this (indigo) flight. That was the cheapest available flight for these days – I believe, around Rs. 30000.00 one way.  Booking on my own was found to be risky these times, with the possibility of any time delay, cancellation etc. on account of the COVID situation.  Hence, dependence on an agency, with whom there was always the limitation of our freedom of choice. IN spite of all that is being said about it, I am still a fan of Air India.  And I hope, with TATA taking over, it will become good and popular soon.

(My India trip was on a Srilankan flight, which was the cheapest and for that day, the fastest available, in spite of its stop over at Colombo, and the flight duration of 9 hours. The sheen of the flight and the airport was missing, perhaps on account of the deep economic crisis the country is facing.)

The flight took off exactly at 5.10 pm – as usual, I missed the initial take off phase, with a nice snooze, and then enjoyed the varying moods of the sky.  We were above the first layer of clouds, and for a good amount of time of the duration of the flight in thick clouds, which when we pass through, give the sense of thick mist.  Whenever we cleared through, we were much above the lower layer of cloud, not permitting the view of the sea or land below, with many mushroom like tufts of cloud all around. On the western horizon, there was a luminous cloud, and a couple of thick grey strips of clouds crossed it, resembling a large bird or groups of birds crossing over that. By around 6.30 pm, the bright and shiny horizon had turned orange, though I missed the sun disappearing.  It become bleak yellow, and then turned dark.  By then we were already over Doha, and the familiar skyline revealed in all splendour of the varying colours of light.  The city resplendent in lights of all hues was indeed charming. The flight reached almost 15 minutes ahead of the scheduled 7.10 pm.

As I showed my boarding pass with request for wheel chair assistance, the attendant was very alert.  When I tried to walk or stand up, he would prevent me.  He made me wait for about 10 mts on the passage.  A couple of Malayalee elders was brought there on wheel chair.  It was informed that the buggy to carry us will arrive. It was indeed a long walk… And the buggy took us to a spot where porters were waiting with wheel chairs.  One of them, an Indian from Mumbai, took charge of me, took me past the immigration counter on a priority basis (I was feeling a little odd to get those privileges), then to the baggage carousel no. 1, the exit was at carousel no. 7.  I managed the luggage without the assistance of a porter, which was hinted at by the wheel chair assistant. I got a trolley, dumped the bags on it, and then at the exit, our driver Joseph was there.

This was a new experience! Though, I kind of resigned to it, rather than relishing it. I realise the kind of blessings we take for granted. I used to take some amount of pride in the fact that I could walk or run, I could still play basket ball, I could hike and trek… I am afraid that boastful claim is almost coming to an end.. Now I would be thrilled for the assurance that I can manage to walk the distances to be covered usually, in the office, in the Church, in the monastery, in a bus station or airport… wherever it is.  It is so with all these faculties – of speaking, hearing, seeing, walking, eating, drinking…. Our confrere the once powerful Fr Pynadth had a tracheostomy and cannot speak (but he is now happy that he is alive, and can manage most other things), vibrant Fr. Vattathara requires assistance regularly – can’t eat or drink any usual food and needs dialysis twice a week, young son of my friend Shibu, after COVID, has not been able to walk around and cannot eat food as it would be vomited, he is fed directly into the stomach….I met the young boy day before yesterday, now gradually coming back to normal, except the ability to walk… So make the best of these when one can, and be grateful to God. 

I had twin purposes of coming to India, which would have not been possible without the resident permit. My sponsor did use some influence to get that done on a fast pace. The first one was to attend our plenary conference, held once in three years. It is a congregation level review meeting of our activities along with a planning for the next decade when we complete 200 years as a movement - read, spiritual movement (1831-2031).  It was held at Dharmaram College, Bangalore, for 5 days.  I was among the three member delegation of our province. Got my leg affected there as well, and was forced to take medicine to be able to move around. Return trip, got a ride in an innova, which brought Provincial delegation of Thrissur.  My own provincial also joined the trip.  And then, a car came from Kalamassery to Thrissur. In all, we completed the trip in just about 10 hours, including a stop over for dinner at our residence attached to Palana hospital, Palakkad.

The second was to follow up my papers for getting the government pension.  I had completed one year of retirement, and yet the papers were not through.  Can’t complain against anyone.  Got the help of one of my friends to push this further, and when I arrived on Saturday, some loose ends had to be tied. I personally visited the Treasury office, and in all humility,  reported the urgency, and my having to go back on 5^th.  They were sympathetic.  At DD office, the final papers had to be countersigned.  I met the officers concerned, and they were all very cooperative, but I had to do that personal follow up to make the papers move. I also contacted our college office, and requested their assistance.  With these done, and next three days gone in Holidays, I managed to push the papers from DD office to reach the treasury.  Then approached the officer in charge, and after initial indifference, she warmed up, and found that the papers had just arrived by hand. Then found a signature was missing.  I offered to take it and get it signed by the Principal and brought the same back to her in about 40 minutes. They gave me a chair to sit, and in between clarified a few things, got the DoB of the nominee entered (I had to call up the Provincial and get his birth date).  They said that it would take time, and lest I irritate them, I said I would come the next day, but reminded them gently that I had a flight to catch in the afternoon.  It was afternoon, evening and the third day.

Next morning, I made our office staff to follow this up at the treasury, and around 11 am, he reported that the papers were ready. But I could not attend the call, as I learnt about the death of the daughter of Grety (our neighbour in Perumanoor), and visited her house, prayed, and tried to console Grety.  I hope all of you know her, and her mother.  When I noticed the call, I rushed from Provincial House to Treasury office.  They got my signature on 2 registers and also on the file.   The cheque book and pass book of the pensioner were handed over. It was all empty.  The lady asked whether I knew about the amount due, I had no much clue.  She told around Rs. 21 lakh would be in the account with arrears of the past year, and commuted amount of Rs. 13 lakhs. This is perhaps the largest one time payment I personally received ever.  Since we have not subscribed to the Provident Fund, we don't get that.  I consider this not a very wise decision.  It is better that we join the PF programme, hopefully the religious discipline regarding the fund management will be followed by the individuals, and a considerable amount for some useful application can be obtained by the congregation. Didn’t bother much about the calculations. Got it printed on the passbook. Reached back the provincial house. Wrote a cheque in favour of Thevara monastery and entrusted the same with Fr. Superior.  Finished packing and pushed off.

Whatever free time I got, I spent in meeting with people who were in one way or other involved with this Rajagiri School at Doha, to get to know from them what they had done, and what is to be done etc. The main thing I missed on the trip was the participation in the parish fest, to which the new parish priest, Fr. James had invited me, to deliver the message for the first day, and celebrate mass with Fr Joy Kannampuzha.  Here the offices start functioning on 7^th onwards.  So I thought I would rather be there in time.